“Dưới sự lãnh đạo tài tình của Trump, đất nước chưa bao giờ ngừng đi hết từ thắng lợi này đến thắng lợi khác! Mỗi tháng, mỗi năm đều tiến thêm một bước!”
Thế giới không lạ gì màn xào nấu dữ liệu của Trung Quốc hoặc thay đổi các con số thật đẹp của Putin, của Ủn v.v…. Tất cả những gì được cung cấp cho báo chí và công chúng đều được tung ra từ các cơ quan nhà nước trung ương. Các con số thống kê luôn được hoài nghi là không minh bạch. Dữ liệu tốt được thổi phồng và dữ liệu tiêu cực bị bưng bít.
Chuyện như thế lại đang xảy ra ở Mỹ là có thật!
Cuối Tháng Hai, chính quyền Donald Trump đã giải tán hai ủy ban quan trọng liên quan việc lập số liệu thống kê kinh tế.
Hàng núi dữ liệu bỗng dưng biến mất
Chỉ một tuần sau khi ông Trump vào Tòa Bạch Ốc với tư cách tổng thống, ông Howard Lutnick, (tân) bộ trưởng Thương Mại, đã gửi email đến Ủy Ban Tư Vấn Thống Kê Kinh Tế Liên Bang (Federal Economic Statistics Advisory Committee – FESAC), nơi lâu nay chuyên nghiên cứu và cung cấp cho chính phủ những dữ liệu về lạm phát, việc làm, tổng sản phẩm quốc nội (GDP)…
Nội dung email có đoạn: “Bộ trưởng Thương Mại nhận thấy mục đích thành lập FESAC đã hoàn thành và hợp đồng (giữa chính phủ) với ủy ban này sẽ kết thúc, có hiệu lực từ ngày 28 Tháng Hai, 2025.” Ngoài FESAC, Ủy Ban Tư Vấn Phân Tích Kinh Tế (Bureau of Economic Analysis Advisory Committee) cũng bị cắt hợp đồng.
Hằng tháng, theo thông lệ, chính phủ liên bang đưa ra các báo cáo kinh tế về mọi thứ, từ giá cả hàng hóa đến tỷ lệ thất nghiệp. Các báo cáo này được theo dõi chặt chẽ vì không chỉ tác động đến thị trường mà còn ảnh hưởng đến tỷ lệ ủng hộ tổng thống.
Giới doanh nghiệp và nhà đầu tư luôn giám sát những gì được cung cấp từ FESAC, nơi làm việc với tinh thần phi chính trị và phi đảng phái. Việc ông Trump xóa sổ các cơ quan thống kê độc lập như FESAC đang làm dấy lên mối lo ngại về việc liệu dữ liệu kinh tế có thể bị thao túng cho mục đích chính trị.
Thông thường, vào Thứ Sáu, lúc 8 giờ 29 phút sáng, nhiều thị trường lớn trên toàn thế giới gần như tạm dừng để chờ dữ liệu, cụ thể là báo cáo việc làm hằng tháng, được Cơ Quan Thống Kê Lao Động Hoa Kỳ (Bureau of Labor Statistics – BLS) công bố lúc 8 giờ 30 phút. Báo cáo BLS luôn dựa vào những gì được cung cấp từ FESAC.
Không ngoa khi nói rằng hàng ngàn tỷ đô la (riêng thị trường chứng khoán Mỹ có giá trị $62,000 tỷ) phụ thuộc vào những gì BLS cung cấp. Thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu và Ngân Hàng Trung Ương (Fed) hành động và phản ứng dựa trên báo cáo này.
Báo cáo BLS về mặt kỹ thuật được gọi là Tình Hình Việc Làm (Employment Situation). Nó cho thấy bức tranh toàn cảnh hằng tháng về những người được tuyển dụng, những ai bị sa thải; họ thuộc chủng tộc và giới tính nào, làm việc trong lĩnh vực nào, từng hoàn thành chương trình giáo dục nào, thậm chí dự báo họ có thể tìm được việc bán thời gian trong tháng đó hay không…
BLS, chính xác hơn là FESAC, thu thập dữ liệu từ người sử dụng lao động và từ gia đình. Và một lần một năm, BLS sẽ điều chỉnh dữ liệu dựa trên loạt yếu tố, chẳng hạn thông tin chi tiết về dân số theo dữ liệu điều tra dân số…
Giới nghiên cứu và kinh tế học thường tải xuống, sao lưu; và xem số liệu thống kê của chính phủ là một thứ hàng hóa quý giá. Niềm tin công chúng vào dữ liệu chính phủ ảnh hưởng đến niềm tin vào toàn bộ hệ thống. Hơn nữa, nó còn là niềm tin giữa các cơ quan khi họ sử dụng dữ liệu của nhau làm dữ liệu đầu vào cho số liệu thống kê riêng của họ.
Trong 13 cơ quan thống kê của chính phủ, dữ liệu được chia sẻ cho tất cả. Hàng loạt vấn đề, từ nhập cư, đào tạo nghề, phân chia lại khu vực bầu cử Quốc Hội, y tế công đến viện trợ chống đói nghèo… đều phụ thuộc nguồn thu thập dữ liệu chính xác. Tuy nhiên, chính quyền Trump đang thay đổi và xóa hàng loạt dữ liệu liên bang.
Từ 20 Tháng Giêng, ngay ngày đầu tiên ông Trump nhậm chức, dữ liệu về rủi ro sức khỏe, bệnh mãn tính, thói quen sức khỏe của thanh thiếu niên, thuốc điều trị HIV, viện trợ nước ngoài, công lý môi trường (environmental justice), cách chăm sóc người dễ bị tổn thương trong thảm họa… đã bị xóa, biến mất, sau đó tái xuất hiện với sự “điều chỉnh” ít nhiều hoặc bị hạn chế nghiêm trọng.
Không đầy hai tuần sau khi ông Trump vào Tòa Bạch Ốc, tờ Wired (ngày 1 Tháng Hai) cho biết, hơn 450 tên miền của chính phủ đã ngừng hoạt động. Và theo New York Times (ngày 2 Tháng Hai), hơn 8,000 trang web của chính phủ bị đóng cửa. Trong số báo ngày 11 Tháng Ba, The Washington Post lại nhắc đến vấn đề này (“How Trump is reshaping reality by hiding data”).
Nhà dịch tễ học Katelyn Jetelina lên tiếng: Dữ liệu và thông tin liên lạc về sức khỏe cộng đồng “có giá trị như vàng, vì liên quan việc bảo vệ mạng sống người Mỹ.” Bà Jetelina nhấn mạnh rằng dữ liệu không đầy đủ và không chính xác có thể mang lại nguy hiểm khôn lường. Bây giờ, muốn hiểu cách ngăn chặn sự lây truyền dịch bệnh trong cộng đồng hoặc hướng dẫn về vaccine thời điểm hiện tại, Trung Tâm Phòng Ngừa Dịch Bệnh (CDC) không còn có thể cung cấp!
Năm 2019, trên Journal of Economic Perspectives, hai nhà kinh tế Ellen Hughes-Cromwick và Julia Coronado nhấn mạnh rằng giới doanh nghiệp luôn phụ thuộc vào dữ liệu chính phủ.
Một công ty xe điện có thể sử dụng báo cáo chính phủ về doanh số bán xe hơi (được cung cấp từ Cơ Quan Phân Tích Kinh Tế – BEA); tín dụng tiêu dùng (cung cấp từ Fed); chỉ số giá tiêu dùng cho xe mới (từ BLS); thu nhập cá nhân khả dụng (từ BEA); giá năng lượng (từ BLS và Cơ Quan Thông Tin Năng Lượng); GDP (từ BEA); lãi suất (từ Fed); hàng tồn kho (từ Cơ quan điều tra dân số); thu nhập khu vực, giá cả và chi tiêu của người tiêu dùng (từ BEA và điều tra dân số)…
Dữ liệu chính phủ đặc biệt quan trọng đối với các công ty công nghệ cao. Điều quan trọng nữa là dữ liệu phải luôn khả dụng để theo kịp sự thay đổi nhanh chóng về cấu trúc kinh tế.
Tháng Tám, 2024, ông Trump cáo buộc chính quyền Joe Biden “thao túng số liệu thống kê việc làm,” nhằm tạo ra “ảo giác” rằng tỷ lệ thất nghiệp thấp. Ông Trump chẳng có bằng chứng nào cho cáo buộc này. Trong khi đó, ông Trump công khai coi thường tính độc lập của các cơ quan thu thập dữ liệu như BEA hoặc BLS, với lập luận rằng tổng thống phải có thẩm quyền toàn diện đối với tất cả hoạt động của nhánh hành pháp.
“Nước Mỹ chưa bao giờ ngừng đi hết từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”…
Trên The Nation ngày 10 Tháng Ba (bài “How Trump Plans to Manipulate US Economic Data to Gaslight the Public”), tác giả Sam Gustin viết rằng chính quyền Trump và các nhà lập pháp Cộng Hòa đang thao túng ngân sách liên bang và làm sai lệch dữ liệu chính phủ để đánh lừa công chúng về chi phí thực sự của việc đề nghị cắt giảm thuế $4,000 tỷ; nhằm đánh lạc hướng chú ý dư luận về tác động tàn khốc mà các chính sách này gây ra cho kinh tế quốc gia vốn đang đi chệch hướng và dẫn đến khả năng suy thoái.
Ông David Wilcox, thành viên cấp cao tại Viện Kinh Tế Quốc Tế Peterson, người từng giữ chức chủ tịch FESAC cho đến hạ tuần Tháng Hai, 2025, nói rằng việc giải tán FESAC sẽ khiến công chúng mất đi một nhóm trí tuệ độc lập, phi đảng phái, có mục tiêu là giúp chính phủ cải thiện độ chính xác của số liệu thống kê để ứng phó với thời đại công nghệ mới và điều kiện kinh tế luôn thay đổi.
Cuộc thanh trừng FESAC đặc biệt đáng báo động vì nó diễn ra chỉ vài ngày sau khi Bộ Trưởng Thương Mại Howard Lutnick, một nhà tài phiệt Wall Street và là người đóng góp đáng kể cho chiến dịch tranh cử của ông Trump, công bố kế hoạch thay đổi một thước đo quan trọng về tăng trưởng kinh tế – tổng sản phẩm quốc nội (GDP) – bằng cách loại bỏ mọi chi tiêu chính phủ.
Thông thường, chỉ số GDP được tính bao gồm việc mua hàng của người tiêu dùng, đầu tư kinh doanh, xuất cảng ròng – và tất nhiên – chi tiêu chính phủ. Có nhiều chỉ trích về việc dùng GDP như một thước đo sức khỏe kinh tế, vì nó không tính đến công việc không được trả lương, thị trường ngầm (the shadow market), bất bình đẳng thu nhập hoặc biến đổi khí hậu… Tuy nhiên, GDP vẫn được các chính phủ, nhà kinh tế, tập đoàn, nhà đầu tư và hộ gia đình trên toàn thế giới theo dõi chặt chẽ.
Với việc loại trừ chi tiêu chính phủ khỏi ước tính GDP, chính quyền Trump có thể giảm nhẹ thiệt hại kinh tế từ hành động sa thải hàng trăm ngàn nhân viên liên bang. Nói cách khác, họ có thể khiến công chúng tin rằng nền kinh tế đang hoạt động tốt hơn thực tế.
Ông Stephanie Kelton, giáo sư kinh tế và chính sách công tại đại học Stony Brook University, nhận định, chính quyền Trump “muốn viết nên câu chuyện của riêng họ,” và nếu việc sa thải hàng chục hoặc hàng trăm ngàn nhân viên liên bang kéo các chỉ số kinh tế vĩ mô xuống theo cách không có lợi thì họ sẵn sàng viết lại những “định nghĩa” (kinh tế học) để tránh bị mang tiếng từ hậu quả mà họ gây ra.
Bây giờ, việc công bố tất cả các loại dữ liệu cũng như thông tin về kinh tế-xã hội Mỹ luôn được phát ra từ Tòa Bạch Ốc. Chẳng người dân nào có thể kiểm chứng mức độ minh bạch và trung thực của những gì được bà Karoline Leavitt, phát ngôn viên, tung ra.
Trên website Tòa Bạch Ốc ngày 8 Tháng Ba có “bài viết” liệt kê loạt thống kê với những con số “siêu đẹp.” Bài viết mang tựa “We’ll Never Tire of Winning Under President Trump.” Nghe có vẻ tương tự sự ra rả ca ngợi một chiều vốn thường phát ra từ phát ngôn viên những quốc gia như Bắc Hàn hay Trung Quốc, đại loại giống như: “Dưới sự lãnh đạo tài tình của Tổng Thống Trump, đất nước chưa bao giờ ngừng đi hết từ thắng lợi này đến thắng lợi khác!”
Trúc Phương/Người Việt
Mitolyn naturally like your web site however you need to take a look at the spelling on several of your posts. A number of them are rife with spelling problems and I find it very bothersome to tell the truth on the other hand I will surely come again again.