Opinion | By Hoang Viet
Oct 5, 2025
Khi Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson nói rằng ông “đang chờ lệnh từ Tổng thống cho gói chi tiêu chính phủ,” ông không chỉ nói ra một lời nhượng bộ chính trị. Ông đã làm lộ ra một sự thật nguy hiểm hơn: Quốc hội Hoa Kỳ – biểu tượng của quyền lực nhân dân – đang đánh mất vai trò hiến định của mình.
I. Quốc Hội: Cơ Quan Giám Sát Hay Cánh Tay Của Tổng Thống?
Theo Hiến pháp Hoa Kỳ, Quốc hội không chỉ làm luật — mà còn giữ quyền kiểm soát tài chính và giám sát hành pháp. James Madison, “cha đẻ của Hiến pháp,” từng viết:
“Ambition must be made to counteract ambition.”
(Tham vọng này chỉ có thể kiềm chế bằng tham vọng khác.)
Nhưng ở Washington ngày nay, sự cân bằng ấy đã đổ vỡ. Khi Chủ tịch Hạ viện công khai nói ông phải “phục tùng Tổng tư lệnh,” tam quyền phân lập — nền móng của Cộng hòa Hoa Kỳ — không còn là nguyên tắc, mà trở thành khẩu hiệu trống rỗng.
II. Khi Lòng Trung Thành Thay Thế Pháp Quyền
Trong tám tháng đầu nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump, Quốc hội bị tê liệt bởi sự trung thành đảng phái. Những đại biểu Cộng hòa dám lên tiếng độc lập đều bị loại bỏ hoặc cô lập.
Khi lập pháp chỉ còn là nơi “gật đầu” cho hành pháp, thì sự kiểm soát quyền lực – vốn là cơ chế bảo vệ nền dân chủ – đã bị xóa sổ từ bên trong.
“Quốc hội không còn tranh luận về nguyên tắc, mà chỉ tranh giành lòng trung thành.”
— Trích lời một cựu nghị sĩ Cộng hòa giấu tên trong phỏng vấn với The Atlantic
III. Quyền “Power of the Purse” Đang Bị Đánh Cắp
Hiến pháp, Article I, Section 9, quy định rõ:
“No money shall be drawn from the Treasury, but in consequence of appropriations made by law.”
(Không một đồng nào được chi nếu không có luật của Quốc hội.)
Thế nhưng, chính quyền Trump đã nhiều lần trì hoãn hoặc chuyển hướng ngân sách do Quốc hội phê duyệt, đặc biệt với các bang xanh như California hay New York. Việc “giữ lại tiền chi” (impoundment) từng bị cấm sau vụ án Train v. City of New York (1975), nhưng giờ lại được lặp lại với quy mô lớn hơn, trong khi Tòa án Tối cao im lặng.
Hậu quả là Quốc hội không còn nắm “hầu bao” của quốc gia — một đặc quyền từng được coi là nền tảng của dân chủ lập hiến.
IV. Sự Thỏa Hiệp Của Im Lặng
Giữa lúc hàng triệu người Mỹ lo lắng vì chính phủ đóng cửa, nhiều nghị sĩ vẫn chọn im lặng. Sự im lặng ấy không chỉ là hèn nhát – mà là sự đồng lõa có hệ thống.
Họ quên rằng người dân không bầu họ để tán dương tổng thống, mà để bảo vệ quyền lực của nhân dân trước mọi hình thức lạm quyền, dù mang danh nghĩa “ổn định.”
“Khi Quốc hội quỳ gối, những ai đứng lên bảo vệ Hiến pháp sẽ bị xem là phản bội.”
V. Trách Nhiệm Trở Lại Với Cử Tri
Câu hỏi “chúng ta bầu họ để làm gì?” không chỉ là lời trách móc – mà là lời cảnh tỉnh.
Nếu cử tri tiếp tục dung thứ cho việc Quốc hội bị thao túng, nếu chúng ta xem chính trị như một trận đấu phe phái, thì nền dân chủ Mỹ sẽ không bị kẻ thù bên ngoài đánh sập – mà sẽ tự tan rã từ bên trong.
“Trong mọi nền cộng hòa, sức mạnh của nhân dân không nằm ở sự tán thưởng, mà ở khả năng nói: ‘Đủ rồi!’”
Kết luận:
Đây không còn là cuộc tranh luận giữa Đảng Dân chủ hay Cộng hòa. Đây là câu hỏi sinh tử cho nền dân chủ Mỹ: Liệu Quốc hội còn là tiếng nói của nhân dân hay chỉ là công cụ của quyền lực?
Câu trả lời không nằm trong tòa nhà Quốc hội – mà nằm trong tay cử tri.