Chiến lược An ninh Quốc gia mới của Tổng thống Trump mô tả một nước Mỹ ưu tiên làm ăn và giảm nhập cư, đồng thời tránh phán xét các chế độ độc tài.
The New York Times
Các nước Mỹ Latinh phải trao hợp đồng không qua đấu thầu cho doanh nghiệp Hoa Kỳ. Tầm quan trọng của Đài Loan được thu gọn vào chip bán dẫn và tuyến hàng hải. Washington phải chấm dứt việc “lên lớp đạo đức” các vương triều vùng Vịnh giàu có.
Thế giới, dưới góc nhìn của Nhà Trắng, là nơi nước Mỹ có thể sử dụng quyền lực khổng lồ của mình để kiếm tiền.
Tổng thống Trump đã cho thấy suốt năm qua rằng nhiệm kỳ hai của ông đặt ưu tiên gây sức ép lên các nước yếu hơn để thu lợi cho doanh nghiệp Mỹ. Nhưng tối thứ Năm, chiến lược đó chính thức trở thành nền tảng của chính sách đối ngoại Hoa Kỳ, khi chính quyền công bố bản cập nhật được mong đợi từ lâu về các mục tiêu an ninh quốc gia trên toàn cầu.
Tài liệu này, được gọi là Chiến lược An ninh Quốc gia (National Security Strategy – NSS), mô tả một thế giới trong đó lợi ích của Mỹ hẹp hơn rất nhiều so với cách các chính quyền trước đây — thậm chí cả nhiệm kỳ đầu của Trump — từng mô tả. Hình ảnh quen thuộc về Hoa Kỳ như một lực lượng toàn cầu thúc đẩy tự do đã biến mất, được thay bằng một quốc gia tập trung giảm nhập cư và tránh phán xét các chế độ độc tài — thay vào đó xem họ như nguồn tiền.
“Chúng tôi mong muốn quan hệ hữu nghị và hợp tác thương mại hòa bình với các quốc gia,” tài liệu viết,
“mà không áp đặt lên họ những thay đổi dân chủ hay xã hội trái với truyền thống và lịch sử của họ.”
Trong nhiệm kỳ đầu, NSS của Trump mô tả thế giới như cuộc đối đầu giữa “các hệ thống đàn áp” và “các xã hội tự do”.
NSS không mang tính ràng buộc, và một số nhà phân tích cảnh báo không nên xem nó như kim chỉ nam tuyệt đối, vì Trump có tính khí thất thường.
Tuy vậy, việc công bố tài liệu — vốn trong thập kỷ gần đây thường chỉ cập nhật một lần mỗi nhiệm kỳ — vẫn có ý nghĩa như ảnh chụp tư duy của chính quyền trong thời điểm hiện tại. Giữa lúc đảng Cộng hòa chia rẽ sâu sắc về chính sách đối với Trung Đông, Nga, Trung Quốc…, bản chiến lược này cho thấy Nhà Trắng tập hợp lại quanh cam kết:
-
tránh can dự quân sự,
-
thúc đẩy thương mại và lợi ích kinh tế.
“Một bước ngoặt khỏi ảo tưởng hậu Chiến tranh Lạnh”
Dan Caldwell, cựu cố vấn cấp cao của Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và là người ủng hộ chủ nghĩa kiềm chế quân sự, ca ngợi tài liệu như:
“một sự đoạn tuyệt thật sự với sự đồng thuận sai lầm lưỡng đảng sau Chiến tranh Lạnh.”
Ông nói:
“Trong quá lâu, chính sách đối ngoại chúng ta nuôi dưỡng ảo tưởng — ảo tưởng về vai trò của Mỹ, lợi ích của Mỹ, và những gì chúng ta có thể đạt được bằng sức mạnh quân sự. Đây là tài liệu mang tính thực tế.”
Tôn vinh các chế độ độc tài, tấn công châu Âu tự do
Tài liệu củng cố:
-
sự ác cảm rõ rệt của Trump với các chính phủ tự do châu Âu,
-
sự sẵn sàng bỏ qua vi phạm nhân quyền (như phát biểu “chuyện xảy ra thôi” về vụ giết và phân xác nhà báo người Mỹ gốc Saudi năm 2018).
Dân biểu Gregory W. Meeks (Dân chủ – New York) nói tài liệu này:
“vứt bỏ hàng thập niên lãnh đạo dựa trên giá trị của Hoa Kỳ để thay bằng một thế giới quan hèn hạ và vô nguyên tắc.”
NSS mô tả châu Âu đang đối mặt với “sự xóa sổ văn minh” bởi người nhập cư và các lãnh đạo dòng chính. Nó tuyên bố Hoa Kỳ sẽ nuôi dưỡng “sự phản kháng” đối với các lãnh đạo này, cáo buộc họ “giẫm lên các nguyên tắc dân chủ cơ bản để đàn áp đối lập”.
Điều này lập tức gây phẫn nộ ở châu Âu. Carl Bildt, cựu Thủ tướng Thụy Điển, viết:
Chiến lược An ninh Quốc gia mới “đứng ở vị trí bên phải của phe cực hữu châu Âu.”
Dân chủ không còn là giá trị cần bảo vệ
Lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, chiến lược mới không đề cập dân chủ như giá trị trọng tâm.
Israel và Đài Loan — hai nền dân chủ mà Mỹ từ lâu bảo vệ — được mô tả thuần túy theo tầm quan trọng kinh tế, chứ không gắn với giá trị hay liên minh dân chủ.
Trung Đông được miêu tả là:
“nguồn và điểm đến của vốn đầu tư quốc tế.”
Và tài liệu kêu gọi Mỹ:
“từ bỏ thí nghiệm sai lầm khi cố ‘dạy đời’ các quốc gia vùng Vịnh giàu có.”
Bán cầu Tây: Hồi sinh Học thuyết Monroe — để tìm “hợp đồng độc quyền” cho doanh nghiệp Mỹ
Trong khu vực Mỹ Latinh, NSS tuyên bố Mỹ sẽ:
-
tái khẳng định và thực thi Học thuyết Monroe,
-
khôi phục vị thế thống trị của Hoa Kỳ tại Tây bán cầu.
Các nhà ngoại giao Mỹ được chỉ đạo:
“tìm kiếm các cơ hội kinh doanh lớn, đặc biệt là các hợp đồng chính phủ.”
Thậm chí:
“Điều khoản thỏa thuận phải là hợp đồng chỉ định thẳng cho công ty Mỹ, không đấu thầu.”
Venezuela: Tài liệu phớt lờ, nhưng để ngỏ can thiệp quân sự
Dù Trump đang giải quyết các kế hoạch tấn công Venezuela, NSS nói rằng Mỹ thiên về “không can thiệp”, nhưng đồng thời:
hứa tái triển khai lực lượng quân sự sang Mỹ Latinh để đối phó “các mối đe dọa cấp bách.”
Caldwell nói nhiều nhân vật “America First” lo ngại một cuộc thay đổi chế độ ở Venezuela, nhưng:
“Những gì diễn ra ở Venezuela đáng được quan tâm hơn việc ai kiểm soát Donbas.”
Nga và Trung Quốc: Xóa bỏ “đối thủ” khỏi khái niệm chiến lược
NSS không còn mô tả Nga là đối thủ.
Thay vào đó:
-
mục tiêu hàng đầu là “chấm dứt giao tranh nhanh chóng ở Ukraine”,
-
khôi phục “ổn định chiến lược với Nga”,
-
đảm bảo Ukraine tồn tại như “một quốc gia khả thi.”
Với Trung Quốc, tài liệu nhấn mạnh:
-
ý nghĩa kinh tế của Đài Loan,
-
nhu cầu duy trì quan hệ thương mại có lợi đôi bên,
-
và giọng điệu hòa giải tương tự thỏa thuận thương mại Trump–Tập hồi tháng 10.
Jonathan Czin, từng là Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời Biden, nói:
“Đây là tin vui cho Bắc Kinh — nhẹ nhàng hơn nhiều so với bản chiến lược của Biden và bản năm 2017 của Trump.”
Nguồn : The New York Times