David Frum gần đây cảnh báo rằng Trump có thể đang thua cuộc đua với thời gian — ông ta đang sử dụng từng ngày, từng hành động để củng cố quyền lực trước khi công luận, tòa án, và các cơ quan độc lập “quay lưng” với ông. The Atlantic
Cái “đua với thời gian” ấy thể hiện rõ trong cách Trump:
-
Cắt giảm và kiểm soát các cơ quan độc lập
Trump đã liên tục áp lực để kiểm soát các cơ quan vốn được thiết kế để hoạt động độc lập — ví dụ việc chính phủ muốn mở đường để Phủ Quyền Tổng Thống có thể sa thải thành viên FTC mà không cần lý do rõ ràng. Gần đây Tòa án Tối cao đã cho phép Trump sa thải Rebecca Slaughter khỏi FTC trong lúc vụ kiện vẫn đang diễn ra, và phán quyết này có thể dẫn đến việc xem xét lại tiền lệ Humphrey’s Executor (1935) – tiền lệ bảo vệ các ủy viên cơ quan độc lập khỏi bị sa thải tùy tiện. Brookings+3AP News+3The Washington Post+3
Việc phá rạn giới giữa hành pháp và các cơ quan kiểm soát là bước quan trọng để biến hệ thống thành công cụ của mình. -
Thanh lọc, loại bỏ đối thủ và kiểm soát truyền thông
Trump không chỉ nhắm vào những người điều tra ông (như Bolton, các công tố viên vụ J6, các nhà báo), mà còn đẩy mạnh chiến dịch loại bỏ người không trung thành trong nội bộ chính phủ. Việc kiểm soát truyền thông — qua việc hỗ trợ các tập đoàn có xu hướng bảo thủ, thâu tóm các kênh truyền thông — là một mảng quan trọng của chiến lược “đặt tay lên bộ máy thông tin”. Ví dụ: các tỷ phú thân Trump đang đổ vốn để kiểm soát các nền tảng truyền thông & mạng xã hội như TikTok. Jacobin+2PBS+2 -
Tận dụng khủng hoảng để hợp thức hoá quyền lực
Mỗi vụ xung đột — từ việc bạo lực bùng nổ, vụ ám sát Kirk, đến các tranh cãi truyền thông — đều được biến thành cơ hội để ban hành mệnh lệnh hành pháp, ra lệnh can thiệp, lên tiếng “bảo vệ trật tự” — luôn dưới danh nghĩa khẩn cấp. Điều này phù hợp với “playbook” các chế độ chuyên chế: dùng khủng hoảng để đẩy nhanh việc tập trung quyền lực. Center for American Progress+2Congressman Steve Cohen+2
Tuy nhiên, mưu đồ của Trump mang rủi ro rất lớn nếu:
-
Công luận phản ứng dữ dội
Nếu người dân – kể cả trong phe trung dung – nhận ra rằng quyền lực đang bị lạm dụng, thì ủng hộ của ông có thể sụt nhanh. -
Tòa án hoặc cơ quan độc lập kháng cự
Nếu Tòa án Tối cao, hoặc các tòa suy xét các quyền hành pháp, phán rằng những nỗ lực này vi hiến, nhiều bước Trump đã “cố thủ” có thể bị lật ngược. -
Nội bộ chia rẽ / phản kháng
Trong nội bộ GOP, nếu có khối cứng rắn phản đối bước đi quá đà, hoặc các đồng minh quyền lực – giới truyền thông, các tỷ phú, các chính trị gia tiểu bang — cảm thấy bị mất lợi thế, thì lực kéo nội bộ có thể phá vỡ dự tính của Trump. -
Tác động đối ngoại & uy tín quốc tế
Khi Trump xử lý các chính sách quốc tế bất ổn, hợp tác với Putin, thay đổi lập trường về Ukraine, việc mất uy tín với phương Tây và đồng minh có thể khiến Hoa Kỳ đánh mất ảnh hưởng chiến lược. Ví dụ mới đây Trump có vẻ thay đổi một số chính sách về Ukraine mà nhiều học giả gọi là đảo chiều nhanh chóng. The Atlantic
Kết luận
Donald Trump đang đặt cược lớn: rằng nếu ông nhanh chóng ép vào các cấu trúc quyền lực — loại bỏ đối thủ, kiểm soát các cơ quan độc lập, kiểm soát truyền thông — thì kể từ đó, khó người khác lật ngược thế cờ. Nhưng đua với thời gian cũng có nghĩa là nếu ông làm quá nhanh, quá sớm — chưa đủ củng cố lòng dân, chưa ổn định các trụ cột — thì phản ứng có thể vỡ tung.
Nói cách khác: nếu Trump thắng cuộc đua này, ông ta có thể định hình nước Mỹ trong nhiều năm. Nếu thua, ông sẽ đối mặt với một “kỷ nguyên phục hồi”— nơi tất cả các bước quyền lực bị đảo ngược, các điều tra được khôi phục, và uy tín của nền dân chủ bị tổn hại nặng. Đó là lý do mà mỗi quyết định, mệnh lệnh hành pháp, vụ sa thải, vụ kiểm soát truyền thông đều mang tính “cờ sống chết” trong giai đoạn này của nhiệm kỳ.