QAnon, với sự khuyến khích từ chính tổng thống, đã chuyển từ bảng tin trực tuyến sang các cuộc mít tinh chính trị và các chiến dịch tranh cử Quốc hội.
Tác giả Matthew Rosenberg
Bài trên New York Times
19/10/2020
Dịch bởi: Người Mỹ Gốc Việt
DALTON, Ga. – Ngồi trong văn phòng đảng Cộng hòa địa phương hầu hết các ngày là một người bảo thủ suốt đời tên là Diane Putnam, người lần đầu tiên được nếm trải chính trường khi Dwight D. Eisenhower làm tổng thống và bà ấy là một cô bé nói với mọi người rằng cô ấy thích Ike.
Bà ta vẫn vậy. Nhưng những ngày này, điều thực sự thu hút sự chú ý của bà Putnam là cuộc nói chuyện về một âm mưu tội phạm satan được thực hiện bởi một nhóm những kẻ lạm dụng tình dục trẻ em trong “thế lực ngầm” đang tìm cách hạ gục Tổng thống Trump. Nói cách khác, bà tin tưởng vào QAnon. Bà khẳng định mình chỉ là một trong số rất nhiều người.
Bà Putnam, chủ tịch đảng Cộng hòa của thành phố Georgia nhỏ bé này, cho biết trong một cuộc phỏng vấn gần đây: “Phần lớn mọi người, họ hiểu về QAnon.” Bà nói thêm: “Những người không biết, họ chưa xem xét thực sự nó nói về cái gì.”
Trên khắp đất nước, những người theo Đảng Cộng hòa như bà Putnam – những thành viên lâu đời của đảng khó có thể bị coi là cực đoan ngoài rìa – đang đón nhận QAnon. Những người theo dõi hiện tượng trực tuyến này tin rằng nền Dân chủ và phần lớn giới tinh hoa của Đảng Cộng hòa đang bị thối nát sâu xa, và ông Trump được giao nhiệm vụ cứu nước Mỹ khỏi cả hai. Được thúc giục bởi tổng thống, người mà sự tán thành với thuyết âm mưu chỉ tăng cường trong những tuần cuối cùng của chiến dịch tranh cử của ông, những người theo QAnon đang đẩy những ý tưởng như vậy vào cánh bảo thủ chính thống bên cạnh các vấn đề truyền thống hơn như thuế thấp và chính phủ giới hạn.
Ảnh hưởng ngày càng tăng của QAnon trong chiến dịch Trump đã bị nhấn mạnh khi tổng thống một lần nữa từ chối lên án phong trào sau khi ông được hỏi về nó tại tòa thị chính của ông ở Miami vào đêm thứ Năm. Ông Trump, người vào mùa hè đã ca ngợi những người theo QAnon vì tình yêu của họ đối với nước Mỹ, đầu tiên tuyên bố không biết gì về phong trào này và sau đó, khi bị thúc ép, nói: “Những gì tôi nghe được về nó là họ rất mạnh mẽ chống lại nạn ấu dâm. Tôi đồng ý với điều đó. Tôi đồng ý với ý kiến đó.”
Không có sự thừa nhận nào về bạo lực trong thế giới thực được lấy cảm hứng từ QAnon, vốn đã thúc đẩy một sự ra tay trước bầu cử của các mạng xã hội, với YouTube vào tuần trước đã trở thành nền tảng mới nhất cố gắng ngăn chặn sự lan truyền của nó. Nhưng hàng chục cuộc phỏng vấn gần đây ở Georgia và các vùng khác của đất nước đã cung cấp những hiểu biết sâu sắc về sức hút của một phong trào đã vượt xa giới hạn của internet và, giống như Tea Party trước đó, chơi với cảm giác bất bình mà sự nghiệp chính trị của Trump được xây dựng bên trên.
Kray Kyer, 24 tuổi, phó chủ tịch đảng Cộng hòa địa phương cho biết mọi người đã “cảm thấy bị bỏ rơi.” Bằng sự tập trung vào “giới tinh hoa” tội phạm, QAnon đã giúp họ hiểu lý do tại sao. “Đó không phải là về những gì chúng tôi đang làm sai – đó là đầm lầy.”
Kyer cho biết anh ta đã xem xét QAnon và không chắc mình tin vào điều gì. Nhưng nhiều người khác được phỏng vấn cho biết họ tin vào một số hoặc hầu hết từ QAnon và một phần đáng kể những người không biết tên của phong trào này đã quen thuộc với các chủ đề của nó, đặc biệt là chuyện nó nói về nạn buôn bán trẻ em tràn lan và sự thờ cúng ma quỷ trong giới tinh hoa quyền lực.
Tuy nhiên, phong trào có thể tăng giảm, dựa trên số lượng nào đó của các câu kinh nhai lại. Ngay cả những người đã rõ ràng bác bỏ QAnon là chuyện điên rồ vẫn tình nguyện đưa ra thuyết âm mưu tương tự. Người ta đã nói về việc đại dịch là một trò lừa bịp hoàn toàn, hay ít nhất là bị thổi phồng quá mức. Nhiều người lặp đi lặp lại lý thuyết phân biệt chủng tộc về cựu Tổng thống Barack Obama hoặc quan điểm bài Do Thái cho rằng nhà tài chính George Soros kiểm soát hệ thống chính trị.
Jason Anavitarte, 42 tuổi, một đảng viên Đảng Cộng hòa đang tranh cử vào Thượng viện bang Georgia, cho biết: “Nó là một dòng hải lưu ngầm trong đảng. Nó là QAnon; nó là các thuyết âm mưu khác. Chúng tôi nghe thấy chúng hàng ngày.”
Hay như Michael Conley, 42 tuổi, một người ủng hộ Trump và là người ủng hộ QAnon từ Hagerstown, Maryland, nói: “Mọi người đều đang nói về nó.”
Mặc dù có rất ít cuộc thăm dò dư luận, ngày càng có nhiều bằng chứng tản mác cho thấy những người theo QAnon hiện chiếm một thiểu số nhỏ nhưng đáng kể của Đảng Cộng hòa. Những người ủng hộ đang tranh cử vào Quốc hội và vận động cơ bắp chính trị của họ ở cấp tiểu bang và địa phương. Sự phát triển của phong trào đã tăng nhanh kể từ khi đại dịch bùng phát vào tháng 3 và hiệu lực của nó đã rõ ràng trên mạng xã hội – trước khi Facebook cấm nội dung QAnon vào đầu tháng này, đã có hàng nghìn nhóm Facebook tận tâm với nó với hàng triệu thành viên.
Hiện tượng này có thể được nhìn thấy tại các cuộc biểu tình của Trump, nơi những người mặc áo sơ mi và đội mũ QAnon khá phổ biến. Tại một cuộc biểu tình gần đây ở Las Vegas, cha mẹ của một đứa trẻ mới biết đi mặc áo sơ mi QAnon đã tạo dáng chụp ảnh với người lạ này đến người lạ khác. Nó cũng diễn ra bên ngoài Trung tâm Y tế Quân sự Quốc gia Walter Reed, nơi các tín đồ của QAnon tụ tập để ủng hộ ông Trump sau khi ông nhập viện vì coronavirus. (Trong khi những người theo QAnon khác đặt câu hỏi liệu tổng thống có thật sự phải nhập viện hay không.)
Bà Susan Cooper, 59 tuổi, một đại lý bảo hiểm ở Calhoun gần đó, ước tính rằng từ 20% đến 25% bạn bè của bà đã tin theo QAnon, mặc dù bà không tin. Những người khác được phỏng vấn đưa ra đánh giá tương tự và cho biết đó là một nhóm đa dạng – già và trẻ, nam và nữ, giàu và nghèo, thành thị và nông thôn.
Bà Cooper nói, “Tôi nói chuyện với mấy phụ nữ. Những người phụ nữ này là những quý bà sắc sảo – là những phụ nữ ở Atlanta, ở California, và những người bạn của tôi thực sự ở khắp đất nước vì công ty mà tôi làm việc – và họ đều tin chắc điều này.”
QAnon cũng đang lan truyền trong những người theo đạo Tin lành truyền giáo. The Biblical Recorder, một tờ báo của Southern Baptist ở Cary, North Carolina, gần đây đã cảnh báo về những nguy hiểm của nó. Seth Brown, biên tập viên điều hành của tờ báo viết: “Những người theo đạo thiên chúa nên từ chối những thông điệp nguy hiểm và cuồng tín của phong trào.”
Nhiều nhà lãnh đạo Đảng Cộng hòa và các nhà tài trợ có thế lực cũng lo ngại tương tự, cũng như rất nhiều cử tri. Tuy nhiên, rất ít đảng viên Cộng hòa cấp cao đã lên tiếng, chứng tỏ ranh giới mỏng manh mà họ đang cố gắng đi giữa những cử tri ôn hòa mà họ cần giành được và các thành viên trong cơ sở của họ, những người ngưỡng mộ ông Trump.
Tiến sĩ John Cowan, 45 tuổi, một người ủng hộ tổng thống và đã tranh cử sơ bộ năm nay cho một ghế Hạ viện đại diện cho phía tây bắc Georgia, cho biết: “Đó là một phong trào ủng hộ Trump; QAnon không phải của Đảng Cộng hòa. Nó không chừa khoảng chung giữa tổng thống và các lý tưởng và triết học của Đảng Cộng hòa.”
Tiến sĩ Cowan, một nhà giải phẫu thần kinh, đã thấy rõ tác động chính trị của QAnon. Ông đã bị đánh bại trong cuộc bầu loại bởi bà Marjorie Taylor Greene, 46 tuổi, có lẽ là ứng cử viên tranh cử Quốc hội ủng hộ QAnon điên cuồng nhất. Bà này bị bắt gặp trên Facebook các video xuất hiện vào đầu năm nay đưa ra những nhận xét xúc phạm về người Da đen, người Do Thái và người Hồi giáo, đồng thời công khai tán tỉnh những phần tử cực đoan nhất trong cơ sở của đảng trong chiến dịch tranh cử sơ bộ, thể hiện mình là người ủng hộ Trump trung thành nhất trong cuộc đua.
Tiến sĩ Cowan nói về QAnon: “Nó đang phá hỏng cuộc tranh luận trong Đảng Cộng hòa, vì bạn không thể tách mình khỏi tổng thống theo bất kỳ cách nào nếu bạn muốn giành chiến thắng.”
“Đó thực sự là tôn giáo của những người sùng đạo Trump.”
‘Di truyền cấp thần thánh’
Nhà tiên tri của QAnon là “Q”, một người được cho là nằm trong chính phủ đạt chuẩn tín nhiệm an ninh cấp cao (high-level security clearance), người đã bắt đầu đăng những thông điệp khó hiểu vào năm 2017 về thế lực ngầm (deep state) đang cố gắng tiêu diệt tổng thống. Những người theo dõi nghiền ngẫm và giải thích các bài đăng – được gọi là “những giọt tin của Q” (“Q drops”) – và niềm tin cốt lõi là một cuộc chiến khải huyền sẽ đập tan băng đảng buôn bán trẻ em và biến đổi nước Mỹ. Họ gọi sự chuyển đổi này là “Sự thức tỉnh Vĩ đại”.
Trung tâm của câu chuyện thần thoại là ông Trump, thường được miêu tả là người có năng khiếu đặc biệt với những khả năng và lòng dũng cảm cần thiết để cứu nước Mỹ. Bức chân dung được lấy thẳng ra từ vở kịch của chính ông ta. Từ thời điểm ông ấy chấp nhận đề cử của Đảng Cộng hòa vào năm 2016 và tuyên bố, “Chỉ một mình tôi có thể sửa chữa nó”, đến tuyên bố của ông vào đầu tháng này rằng việc bị dính coronavirus là một “phước lành từ Chúa” cho phép ông ấy tình cờ tìm thấy một phương pháp chữa trị kỳ diệu, tổng thống đã đã tìm cách thể hiện mình là một nhân vật độc nhất trong lịch sử.
Những người ủng hộ nhiệt thành nhất của ông, đặc biệt là các tín đồ QAnon, đã khuếch đại và phóng đại hơn nữa sức mạnh tưởng tượng của ông. Toàn bộ ngành công nghiệp nhỏ của bức ảnh trực tuyến được dành để sửa ghép hình ảnh của tổng thống thành những hình ảnh vĩ đại nổi tiếng, như bức tranh biểu tượng của George Washington băng qua Delaware. Giờ đây, nó có thể được tìm thấy trực tuyến với hình ảnh ông Trump đang cười toe toét gắn lên trên khuôn mặt của tổng thống đầu tiên của Mỹ.
Những lúc khác, ông Trump được coi như một thứ gì đó gần với thần thánh. Sau chẩn đoán coronavirus của tổng thống, một nhà quảng bá nổi tiếng của QAnon là Brenden Dilley đã nói với người nghe chương trình phát thanh của mình rằng ông Trump được ban phước cho “gene di truyền cấp thần thánh” (nguyên văn: “god-tier genetics”).
Sự tôn kính tương tự đó đã được trưng bày tại hội nghị Q Con Live!, một hội nghị QAnon được tổ chức vào cuối tháng 8 ở Jacksonville, Fla. Phần lớn chương trình được đưa ra để ca ngợi những thành tích của ông Trump. Các từ “vinh quang” và “vinh quang” xuất hiện thường xuyên.
David Martin, 58 tuổi, một cựu chiến binh Hải quân cho biết: “Ông ấy được ban tặng với khả năng làm những điều mà không ai khác thậm chí thử cố sức hoặc thực sự có thể hoàn thành.”
Ông Martin, giống như hầu hết những người ủng hộ QAnon, tin chắc rằng phong trào có sự ủng hộ của tổng thống, một niềm tin mà ông Trump và một số người xung quanh dường như đã khuyến khích trước cả những bình luận của ông vào tối thứ Năm.
Vào tháng 8, tổng thống đã mô tả những người theo QAnon – một số người trong số họ đã bị buộc tội giết người, khủng bố trong nước và lên kế hoạch bắt cóc – là “những người yêu đất nước của chúng ta.” Các con và trợ lý của ông đã chia sẻ các bài đăng trên mạng xã hội liên quan đến phong trào, thông điệp của họ trở nên lộ liễu hơn khi số liệu thăm dò của ông Trump giảm xuống. Cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông, Michael T. Flynn – một người được giới ủng hộ Trump coi là thánh tử đạo bị bức hại một cách bất công trong cuộc điều tra về Nga – đã đăng một video vào mùa hè này của chính ông tuyên bố điều được gọi là lời tuyên thệ của người lính kỹ thuật số QAnon.
Những thông điệp đó đã được đón nhận bởi những người như Bob Cox, 62 tuổi, một công nhân xây dựng đã nghỉ hưu, sống ở Aragon, một thị trấn nhỏ cách Atlanta khoảng một giờ đồng hồ. Ông không nghi ngờ gì rằng tầng lớp chính trị đầy rẫy những kẻ ấu dâm, và ông biết mình sẽ xử lý chúng như thế nào.
Ông nói: “Nếu những người như vậy đến khu phố của tôi, tôi sẽ bắn họ. Tôi chắn chắn sẽ làm điều đó.”
Nhưng ông ấy đang dựa vào Trump để giải quyết vấn đề trước.
Ông Cox nói thêm: “Tất cả những thứ này đều bắt đầu thông qua Soros. Ông ấy cần phải được coi là kẻ thù của nhà nước, và Trump hiểu chuyện đó. Ông ấy biết.”
Quốc gia QAnon
Họ bắt đầu tiến vào văn phòng Đảng Cộng hòa ở Dalton – tự xưng là “Thủ đô Thảm của Thế giới”, một thành phố gần 34.000 dân nằm cách Atlanta khoảng một tiếng rưỡi – vào khoảng chạng vạng trong một ngày tháng 9 ấm áp: chồng và vợ, một nhóm nhỏ bạn bè, những người trẻ tuổi của Đảng Cộng hòa khao khát sự nghiệp chính trị. Họ đã đến gặp Marjorie Taylor Greene.
Bà là một trong số hơn chục thành viên Đảng Cộng hòa tranh cử vào Quốc hội, những người đã báo hiệu một mức độ ủng hộ dành cho QAnon. Hầu hết gần như chắc chắn sẽ bị đánh bại vào tháng 11, như Jo Rae Perkins, ứng cử viên Thượng viện khá xa vời ở Oregon, người đã đăng một video vào tháng 5 tuyên bố, “Tôi đứng với Q và đội,” và tiếp theo vào tháng 6 với một video khác về việc cô ấy đã tuyên thệ chiến sĩ kỹ thuật số QAnon. Những người khác có cơ hội chiến thắng, bao gồm Lauren Boebert, người đã đánh bại một đảng viên Cộng hòa đương nhiệm 5 nhiệm kỳ tại một quận rộng lớn ở Colorado.
Nhưng chính bà Greene, một mình trong số các ứng cử viên của QAnon, người được coi là gần như có thể giành được một ghế trong Quốc hội, và chiến dịch của bà đã biến Khu vực Quốc hội số 14 của Georgia thành một tâm điểm để biến QAnon thành một phong trào chính trị. Rốt cuộc, bà ấy là ứng cử viên đã gọi QAnon là “cơ hội một lần trong đời để loại bỏ toàn cầu những kẻ ấu dâm tôn thờ Satan này”.
Đó có thể là một trở ngại ở nơi khác, nhưng không phải ở đây. Ông Kyer, phó chủ tịch đảng bộ địa phương cho biết: “Ở quận hạt này, nó có thể có lợi.”
Quận của bà Greene, trải dài từ vùng ngoại ô phía bắc của Atlanta đến tận biên giới Tennessee, có số dân da trắng và đảng Cộng hòa đông áp đảo. Ông Trump đã giành được hơn 70% số phiếu bầu ở hầu hết các khu vực của quận vào năm 2016. Thu nhập ở nhiều khu vực thấp hơn nhiều so với mức trung bình quốc gia, và rào cản chống lại người nhập cư và sản xuất nước ngoài hoạt động tốt ở đây. QAnon cũng vậy.
Ông Kyer giải thích: “Tất cả chúng tôi đều biết về nội dung ấu dâm đó. “Nhưng đó cũng là về cách họ – cái giới chóp bu đó – đã đưa chúng ta vào các cuộc chiến, chỉ lạm dụng quyền lực, lợi dụng những người thuộc tầng lớp trung lưu bình thường. Nó thực sự gây lo ngại rất nhiều người, cho dù họ có biết tất cả các chi tiết hay không.”
Nếu ông Kyer không chắc chắn về những gì ông tin tưởng, những người khác trong cuộc họp lại chắc chắn hơn nhiều. Trong số những người đăng ký QAnon – đám đông dường như chia đều giữa những người tin tưởng và không tin tưởng – nhiều người nói rằng họ đã biết về phong trào này từ phương tiện truyền thông xã hội và họ điều hành trò chơi từ những người bản địa kỹ thuật số trẻ tuổi đến những người nghỉ hưu dành cả ngày trên Facebook, để giữ kết nối với những người bạn cũ và bị tấn công bởi những thông tin sai lệch.
Greta Hollis, 63 tuổi, là một điển hình. Mặc dù bà luôn coi mình là một đảng viên Cộng hòa, bà nói, chính trị chưa bao giờ gây cảm hứng với bà. Bà xem Washington là nơi mà mọi người đều hối hả kiếm tiền chứ không cố gắng giúp đỡ những người bình thường. Sau đó, ông Trump tranh cử tổng thống, và nói rằng ông đang làm điều đó để giúp những người như bà ấy. Bà tin ông ta.
Bà từng nghĩ lòng tham là động lực trong chính trị. Bà Hollis nói: “Nhưng ai đó có thể cần bao nhiêu tiền? Lòng tham và tiền bạc càng không có ý nghĩa, tôi biết phải có thứ khác.”
Bà nói rằng QAnon đã cho bà thấy đó là gì, và giải thích lý do tại sao ông Trump đang phải đối mặt với quá nhiều phản kháng từ các đảng viên Dân chủ và thậm chí một số đảng viên Cộng hòa. Bà nói, “Tất cả nạn ấu dâm, tất cả những thứ như vậy, chính trị đã đi sâu vào điều đó, tôi tin rằng điều đó.”
Sau đó là những người như bà Putnam, chủ tịch đảng, đã ngoài 70 tuổi. Bà đã phục vụ Đảng Cộng hòa địa phương trong một số vai trò trong gần 30 năm qua. Bà Putnam cho biết, quan điểm của bà đã phát triển theo đảng, nhưng bà nói thêm, “Tôi luôn là một người bảo thủ thực sự.”
Bà thừa nhận rằng điều đó có ý nghĩa gì đó khác khi bà còn là một cô gái. Bà nói, “Sẽ không có nhiều sự khác biệt giữa Dwight Eisenhower và bất kỳ đảng viên Đảng Dân chủ nào. Và thậm chí quay trở lại với John Kennedy, mặc dù ông ấy là một đảng viên Dân chủ và mọi người đều biết rằng ông ấy phóng khoáng hơn đảng Cộng hòa bảo thủ, nhưng các chính sách chính trị của ông ấy không khác biệt quá nhiều.”
Theo ước tính của bà, điều đã thay đổi là sự gia tăng của các nguồn tin tức trên internet – “con mắt của mọi người bắt đầu mở ra trước những gì đang thực sự xảy ra” – và gần đây nhất là quyết định tranh cử tổng thống của ông Trump.
“Một khi ông ấy xuống thang cuốn và tuyên bố ứng cử, ngay từ đầu mọi người đã biết ông ấy sẽ khác,” bà Putnam nói. “Ông ấy không thể bị mua; anh ấy không lấy tiền lương của mình. Vì vậy, ông ấy không thể bị thao túng hoặc kiểm soát bởi các khoản đóng góp tài chính. Ông ấy là người của chính mình.”
Bà cũng bị thu hút bởi QAnon sau khi chứng kiến sự phản kháng đối với ông Trump ở Washington.
Bà nói: “Mọi người biết có nhiều điều đang diễn ra hơn là công chúng biết. Donald Trump đang cố gắng vạch trần tất cả những vụ tham nhũng.”
Về phần mình, bà Greene đã cố gắng hết sức để giải quyết vấn đề một cách thẳng thắn, khi bà đang tham gia một cuộc tổng tuyển cử, đối mặt với một nhóm cử tri có ý thức hệ rộng hơn. Bài phát biểu khó hiểu của bà không đề cập đến QAnon hoặc những nghi ngờ bóng gió, và không hé lộ tí gì của một người theo thuyết âm mưu khùng như bà từng được các đối thủ miêu tả trong cuộc tranh cử sơ bộ.
Là một kẻ làm chính trị non nớt đã từ chối một yêu cầu phỏng vấn, bà Greene lại biết cách làm việc trước đám đông như một cựu chiến binh. Bà biết tạo các tràng cười và pha trò trên các ràng buộc hình thức. Quan trọng nhất, bà ấy không để lại chút nghi ngờ nào về quan điểm của bà đối với Trump.
Sau khi đứng lên phát biểu tại Dalton, điều đầu tiên bà ấy làm là gạt bục giảng sang một bên và thay nó bằng một tấm bìa cứng hình tổng thống.
Bà nói: “Tôi chỉ yêu mỗi ông này.”
Nguyên bản tiếng Anh:
Republican Voters Take a Radical Conspiracy Theory Mainstream
