Dưới đây là bài phân tích cho VietnamWeek về vụ Pete Hegseth, đặt trong bối cảnh pháp lý – chính trị – an ninh quốc gia hiện nay và mức độ nghiêm trọng vượt xa một “bê bối cá nhân”. Bài viết đi thẳng vào bản chất: một Bộ trưởng Quốc phòng đương nhiệm bị lưỡng đảng nghi ngờ phạm tội ác chiến tranh, và hệ quả đối với nước Mỹ, quân đội Mỹ và nền pháp trị Mỹ.
VietnamWeek – Phân tích đặc biệt
Vụ việc Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth bị cáo buộc ra lệnh thực hiện một cuộc tấn công thứ hai nhằm “tiêu diệt toàn bộ người sống sót” trên con tàu bị Mỹ đánh chìm ở vùng biển quốc tế đã tạo ra một chấn động lớn trong giới lập pháp Mỹ – và đây không phải là “ồn ào chính trị thông thường.”
Nó là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại, cả lưỡng đảng đồng loạt cảnh báo rằng một Bộ trưởng Quốc phòng tại chức có thể đã phạm tội ác chiến tranh.
Vì sao vụ này nghiêm trọng ở mức chưa từng thấy
Theo Washington Post, sau khi con tàu bị nghi chở ma túy bị bắn chìm, Hegseth đã ra lệnh tiến hành một cú đánh thứ hai nhằm tiêu diệt những người còn sống sót đang trôi nổi trên mặt nước.
Điều này — nếu đúng — vi phạm trực tiếp:
• Công ước Geneva (1949): cấm tấn công người không còn khả năng chiến đấu (hors de combat).
• Bộ luật Chiến tranh của Mỹ (DoD Law of War Manual): cấm tuyệt đối việc giết người sống sót hoặc người đầu hàng.
• Thẩm quyền dùng vũ lực trên biển: không có khuôn khổ pháp lý nào cho phép xử tử tại chỗ.
Việc một Bộ trưởng Quốc phòng đương nhiệm bị nghi ra mệnh lệnh loại này là vượt xa mọi tiền lệ. Ngay cả trong các chiến dịch bí mật nhất, Mỹ vẫn luôn giữ “vùng đệm pháp lý” để tránh vi phạm luật chiến tranh.
Ở đây, vùng đệm ấy có nguy cơ bị phá vỡ.
Vì sao lưỡng đảng phản ứng mạnh như vậy?
Không phải vì họ tin Washington Post tuyệt đối.
Mà vì quân đội Mỹ tồn tại dựa trên nguyên tắc bất khả xâm phạm: mệnh lệnh phải hợp pháp.
Một số phát biểu đáng chú ý:
- TNS Tim Kaine (D-VA): “Nếu đúng, đây là tội ác chiến tranh.”
- TNS Mark Kelly (D-AZ): “Mệnh lệnh đó bất hợp pháp.”
- TNS Ed Markey (D-MA): “Hegseth phải bị sa thải ngay lập tức.”
- DB Don Bacon (R-NE): “Tôi không tin ông ta ngu ngốc đến mức làm vậy. Nhưng nếu đúng thì đó là vi phạm luật chiến tranh.”
Dù thuộc đảng nào, tất cả đều hiểu:
khi một Bộ trưởng Quốc phòng phá vỡ luật chiến tranh, toàn bộ quân đội Mỹ đứng trước nguy cơ mất tính chính danh – từ Ukraine, Trung Đông đến Thái Bình Dương.
Vì sao vụ này liên quan trực tiếp đến cuộc khủng hoảng chính trị của Trump
Vụ bê bối diễn ra chỉ vài ngày sau khi:
- Trump đòi bắt giữ và “xử tử” 6 nghị sĩ Dân chủ vì họ nhắc nhở quân nhân phải từ chối mệnh lệnh bất hợp pháp.
- Nhà Trắng cố “giảm nhẹ” tuyên bố này nhưng không phủ nhận nội dung.
- Trump tiếp tục can thiệp vào quân đội theo cách chưa từng có, phá vỡ truyền thống phi chính trị của Bộ Quốc phòng.
Bây giờ, nếu Bộ trưởng Quốc phòng bị chứng minh đã ra lệnh bất hợp pháp, bức tranh lớn hiện ra:
Trumpworld đang tạo ra một “đạo quân trung thành”, sẵn sàng hành động ngoài khuôn khổ pháp luật.
Đây là mối đe dọa đối với chính cấu trúc quyền lực của nước Mỹ, nơi quân đội bị đặt dưới pháp luật — không dưới “một cá nhân”.
Vụ này có thể đi tới đâu?
Có 4 tuyến điều tra song song có thể được kích hoạt:
(1) Điều tra của hai Ủy ban Quân vụ (Thượng viện & Hạ viện)
Lưỡng đảng đã tuyên bố mở điều tra.
Nếu họ yêu cầu tài liệu chiến dịch hoặc liên lạc nội bộ, Lầu Năm Góc buộc phải giao.
(2) Điều tra hình sự bởi DOJ hoặc công tố viên đặc biệt
Nếu có bằng chứng rằng mệnh lệnh “giết người sống sót” tồn tại thật, Hegseth đối mặt cáo buộc:
- Vi phạm luật chiến tranh
- Giết người ngoài pháp luật
- Lạm dụng quyền lực
- Che giấu chứng cứ
(3) Điều tra từ Liên Hợp Quốc hoặc Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC)
Hành vi giết người sống sót trên vùng biển quốc tế có thể tạo điều kiện để ICC xem xét thẩm quyền bổ sung.
(4) Điều tra nội bộ quân đội (DoD Inspector General)
Đây là tuyến “không né được”.
Vì sao đây là cú đánh trực diện vào hình ảnh nước Mỹ
Mỹ luôn tự nhận là quốc gia dẫn đầu thế giới về:
- chuẩn mực nhân quyền
- luật chiến tranh
- bảo vệ dân thường
- kiểm soát quân đội bằng luật pháp
Nhưng nếu Bộ trưởng Quốc phòng bị cáo buộc thực hiện mệnh lệnh “double tap” (đòn kết liễu), thì:
• kẻ thù sẽ khai thác để tuyên truyền rằng Mỹ đạo đức giả.
• đồng minh sẽ mất lòng tin vào các chiến dịch chung.
• binh sĩ Mỹ có quyền từ chối mệnh lệnh – vì luật quy định như vậy.
Đó là lý do 6 nghị sĩ Dân chủ phải đăng video nhắc binh sĩ Mỹ về nghĩa vụ từ chối mệnh lệnh bất hợp pháp — và vì vậy Trump đòi “xử tử” họ.
Tức là cuộc khủng hoảng này đang đi thẳng vào nền tảng đạo đức và pháp lý của quân đội Mỹ.
Kết luận: Đây không chỉ là bê bối của Hegseth — đây là bài stress test của nền dân chủ Mỹ
Nếu Hegseth thật sự đã làm điều được mô tả, thì:
• Ông không còn đủ tư cách giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng.
• Quốc hội buộc phải điều tra đến cùng.
• Quân đội Mỹ buộc phải tái khẳng định nguyên tắc: luật cao hơn người.
Và quan trọng nhất:
Vụ này cho thấy mức độ nguy hiểm khi quyền lực quân sự bị đặt dưới một hệ thống chính trị đang trượt khỏi nền pháp trị.
Đây không chỉ là một câu chuyện thời sự —
nó là phép thử xem nước Mỹ còn giữ được nền dân chủ hiến định hay không.