Sự vận động quyết liệt các cử tri Dân chủ đi bầu cùng với sự bất mãn với chính quyền của Tổng thống Donald Trump cộng với sự thay đổi về cơ cấu dân số với nhiều người Dân chủ di cư sang đã khiến bang Georgia chuyển màu từ đỏ (Cộng hoà) sang màu xanh (Dân chủ) lần đầu tiên sau nhiều năm, một số nhà quan sát nói với VOA.
Hôm 6/1, Đảng Dân chủ giành được quyền kiểm soát Thượng viện với hai chiến thắng lịch sử trong vòng bầu cử cuối ở Georgia. Chiến thắng này có được sau khi ứng viên Dân chủ Joe Biden đánh bại đương kim Tổng thống Cộng hòa Donald Trump với cách biệt hẹp hồi tháng 11.
Mục sư Raphael Warnock đã đánh bại Thượng nghị sĩ Kelly Loeffler, trở thành đảng viên Dân chủ da đen đầu tiên được bầu vào Thượng viện từ miền Nam. Còn ông Jon Ossoff, 33 tuổi, chủ của một công ty sản xuất video vốn chưa từngnắm giữ chức vụ trong chính quyền, đã đánh bại Thượng nghị sĩ David Perdue, vốn vừa hoàn thành nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Đây là lần đầu tiên trong vòng 28 năm qua bang Georgia, vốn được xem là tường thành của Đảng Cộng hòa, bầu cho một ứng viên Tổng thống của Đảng Dân chủ và lần đầu tiên sau 20 năm bầu cho ứng viên Dân chủ vào Thượng viện.
Chiến thắng của hai ông Warnock và Ossoff đã giúp đảm bảo thế đa số mỏng manh cho phe Dân chủ ở cả hai viện Quốc hội, giúp Tổng thống tân cử của Đảng Dân chủ Joe Biden có thể dễ dàng thúc đẩy chương trình nghị sự của mình.
Cả hai thượng nghị sĩ thất cử là ông Perdue và bà Loeffler đều một lòng ủng hộ ông Trump trong suốt cuộc vận độngnước rút ngay cả khi ông Trump từ chối công nhận chiến thắng của ông Biden và đòi các quan chức bầu cử bang Georgia lật lại kết quả theo hướng có lợi cho ông.
Tờ New York Times nhận định rằng hai ông Ossoff và Warnock đã giành chiến thắng nhờ vào một chiến dịch thúc đẩy người dân đi bỏ phiếu quyết liệt vốn diễn ra ngay sau cuộc bầu cử hồi tháng 11, khi không có ứng cử viên nào trong cả hai cuộc đua có đủ đa số phiếu để khỏi phải bầu vòng hai.
“Thúc đẩy cử tri đi bầu trong số những người cấp tiến và cử tri Da đen trong giai đoạn bỏ phiếu sớm, đảng Dân chủ đã tạo được một lợi thế khó vượt qua trong ngày bầu cử,” tờ báo này viết.
Đảng Dân chủ thắng nhờ vào cách biệt áp đảo ở các thành phố của Georgia, các chiến thắng quyết định ở các vùng ngoại ô từng là thành trì của Đảng Cộng hòa và nhờ tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thiếu nhiệt tình tại các quận hạt vốn là cơ sở truyền thống của Đảng Cộng hòa, cũng theo New York Times.
‘Bang dao động vô hình’
Theo bà Trần Thị Thúy Hằng, một nhà hoạt động của Đảng Dân chủ hiện cư ngụ tại thành phố Atlanta, bang Georgia, có hai lý do chính mà tiểu bang này ‘đổi màu’ trong kỳ bầu cử năm nay: sự bất mãn với chính quyền ông Trump và Đảng Cộng hòa và sự vận động tích cực các cử tri cấp tiến đi bầu.
Bà giải thích rằng đại dịch Covid-19 đã cho thấy những việc làm của chính quyền của Đảng Cộng hòa ‘không thật sự giúp đỡ cho người dân Mỹ’.
“Họ không nghiêm túc thực hiện những khuyến cáo chống dịch của CDC (Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh),” bà nói.
Về tỷ lệ cử tri đi bầu, bà Hằng, vốn làm việc cho Quỹ Vận động người Mỹ gốc Á (Asian American Advocacy Fund), chỉ ra rằng trong cuộc bầu cử hồi năm 2016, ‘có chưa tới 50% người da đen, người gốc Á và các cộng đồng thiểu số khác đi bầu’ ở Georgia.
Theo nhận định của bà thì trong những năm qua, Georgia ‘ngày càng đi về hướng cấp tiến’ nhưng điều này không được thể hiện trong các cuộc bầu cử vì điều mà bà gọi là ‘voting suppression’, tức là đè nén quyền bỏ phiếu.
“Ở Georgia có những thành phố mà đa số người dân có tư tưởng cấp tiến nhưng họ gặp vấn đề về bầu cử, chẳng hạn như không biết cách bầu cử, tên tuổi của họ không khớp với hồ sơ lưu hay không có người khuyến khích họ đi bầu, nên họ không có động cơ đi bầu,” bà giải thích.
Do đó, bà cho rằng bang Georgia trên thực tế ‘là tiểu bang dao động vô hình’ chứ không phải bang đỏ vì nhiều cử tri cấp tiến ‘không cảm thấy cần thiết đi bầu’.
“Hồi năm 2016, các cử tri này cho rằng bà Hillary Clinton chắc thắng nên họ không đi bầu. Họ không muốn dính vào chính trị,” bà phân tích. “Nhưng năm nay, vì chính quyền của ông Trump, vì Covid, họ cảm thấy họ phải đi bầu.”
Đến kỳ bầu cử năm nay, quỹ vận động của bà hoạt động để thúc đẩy tỷ lệ đi bầu trong các cộng đồng này, bà nói.
“Mình giúp người Việt Nam hay người gốc Á đăng ký bầu cử vì nhiều người không biết đăng ký như thế nào, không biết cách bầu qua thư hay bầu cử cho ai,” bà giải thích.
Chìa khóa thành công trong nỗ lực vận động cử tri này, theo bà Hằng, là ‘xây dựng được mối quan hệ với các cử tri’. “Chúng tôi làm chương trình phát thanh, đi gõ cửa từng nhà, gửi thư từng người. Người dân họ thấy nỗ lực đó và họ đi bầu,” bà nói.
Ngoài ra, một lý do nữa các cử tri Georgia muốn bầu cho Đảng Dân chủ vì họ muốn giữ chính sách bảo hiểm y tế trong bối cảnh đại dịch Covid-19, cũng theo bà Hằng.
Xu thế bền vững?
Tuy nhiên, bang này có trở thành bang xanh luôn hay không là ‘không chắc chắn’ vì điều đó còn tùy thuộc vào việc Đảng Cộng hòa có thay đổi quan điểm, chính sách của họ hay không, chẳng hạn như ít bài di dân hơn, ủng hộ sự đa dạng hơn.
Mặt khác, nếu các thượng nghị sĩ Dân chủ vừa được bầu không giữ được lời hứa khi tranh cử thì ‘cử tri Georgia sẽ bầu cho Cộng hòa trở lại’, bà Hằng dự đoán.
Bà quan sát thấy rằng có ‘sự dịch chuyển dần dần từ bảo thủ sang cấp tiến’ ở các bang miền Nam, không chỉ ở Georgia,với bằng chứng là ‘rất nhiều người ở các bang này bầu cho ông Biden hôm 3/11’.
“Tuy nhiên những bang này chưa chuyển xanh ngay như Georgia vì thành phần bảo thủ ở đó vẫn còn rất mạnh,” bàphân tích. Ngoài ra, chủng tộc cũng là một sắc dân khiến các bang đỏ khó chuyển xanh hơn, bà nói thêm và chỉ ra ở Georgia có chưa tới 50% là dân da trắng trong khi tỷ lệ này ở các bang như Louisiana và Texas lần lượt là 62% và 70%.
Về quan điểm chính trị của người gốc Việt ở Georgia, bà Hằng nói lịch sử chiến tranh, tị nạn ‘nên đa số theo Cộng hòa’ và ‘rất khó thuyết phục họ đổi phe’.
“Khi chúng tôi vận động nhiều người Việt họ không lắng nghe mà chỉ trung thành với Đảng Cộng hòa,” bà nói.
“Vận động các cử tri gốc Việt chỉ cần nói chống Cộng, chống Trung Quốc là họ bầu ngay,” bà nói và cho biết bản thân trong gia đình bà, cha của bà cũng là ủng hộ viên trung thành của Đảng Cộng hòa.
Di dân từ bang xanh sang bang đỏ
Từ San Jose, bang California, anh Tony Đinh, một kỹ sư công nghệ thông tin và theo dõi chặt chẽ các cuộc bầu cử ở Mỹ, chỉ ra hiện tượng di dân từ các tiểu bang Dân chủ sang bang Cộng hòa khiến cho các bang đỏ ngày càng chuyển sang xanh.
“Georgia đã trải qua một thời gian khá dài để chuyển đổi thành như hôm nay,” anh nói.
Lý do chuyển đến, theo lời anh, là cơ hội việc làm ở những tiểu bang đó. Ngoài ra, các di dân thường chuyển đến các thành phố lớn để tìm việc mà các thành phố lớn thường thuộc về chính quyền Dân chủ nên ‘họ cũng bị ảnh hưởng bởi môi trường cấp tiến đó’.
Trong thời gian qua, anh Đinh đã chứng kiến một số hãng công nghệ lớn ở bang California chuyển sang bang Texas và kéo theo đông đảo nhân viên của họ, vốn có lập trường Dân chủ, chuyển đến sống ở Texas và đi bầu cho Dân chủ.
Theo giải thích của người kỹ sư công nghệ thông tin này thì do dân số Dân chủ quá đông nên họ dễ dàng chuyển sang áp đảo dân số các bang Cộng hòa, trong khi ở chiều ngược lại ‘khó xảy ra’.
“Giống như California có 44 triệu dân mà Dân chủ chiếm tới 66% trong khi Georgia chỉ có bảy triệu dân,” anh chỉ ra và cho biết chỉ cần một phần dân số California chuyển sang cũng khiến các bang Cộng hòa ít dân chuyển thành Dân chủ.
Ở chiều ngược lại, nếu dân cư bang Cộng hòa chuyển sang bang Dân chủ thì có nguy cơ sẽ khiến dân số Cộng hòa ở bang của họ ‘ngày càng ít đi’.
