1. “Trump Corollary” là gì, chính xác theo văn bản NSS?
Trong NSS 2025, Nhà Trắng viết thẳng:
-
Mỹ sẽ “tái khẳng định và thực thi Học thuyết Monroe”, với một “Trump Corollary” mới cho Tây Bán Cầu.
-
Mục tiêu được tóm tắt là “Enlist and Expand”: lôi kéo các nước trong khu vực để kiểm soát di cư, ma túy, ổn định an ninh, đồng thời mở rộng ảnh hưởng kinh tế – quân sự của Mỹ trong châu Mỹ.
Nói đơn giản:
Trump Corollary = Mỹ ưu tiên tuyệt đối Tây Bán Cầu, siết biên giới, di cư và ma túy, giảm mạnh cam kết “gánh cả thế giới”.
Từ đó kéo theo 4 hệ quả trực tiếp cho Ukraine, NATO, Taiwan và ASEAN.
2. Ukraine: từ “tiền tuyến dân chủ” thành “vấn đề của châu Âu”
a. Hạ cấp ưu tiên Ukraine
NSS 2025 không coi Nga là “mối đe dọa số 1” mà chỉ là một trong nhiều yếu tố làm bất ổn châu Âu. Tài liệu và các phân tích báo chí nhấn mạnh trọng tâm là Tây Bán Cầu và biên giới Mỹ, không phải chiến tuyến Donbas.
Theo tường thuật của Washington Post và Foreign Policy:
-
Văn bản chỉ trích châu Âu vì đã “tự đẩy mình vào đối đầu với Nga”,
-
Nói nhiều về “xói mòn văn minh” vì di cư hơn là về tội ác xâm lược của Moscow,
-
Đặt nặng yêu cầu chấm dứt chiến tranh qua thương lượng, không nói gì về khôi phục toàn vẹn lãnh thổ Ukraine.
b. Hệ quả thực tế cho Kyiv
-
Viện trợ quân sự suy giảm và bị “chính trị hóa”:
– Hỗ trợ cho Ukraine sẽ càng bị buộc kèm điều kiện: cắt giảm, hoãn hoặc gắn vào các “deal” với châu Âu.
-
Gia tăng áp lực phải chấp nhận thỏa thuận bất lợi:
– Nếu mục tiêu chính của Mỹ là giảm chi phí, giảm rủi ro với mình, chiến lược dễ trượt sang hướng: “ngừng bắn, đóng băng xung đột, mặc cả từng vùng lãnh thổ”.
-
Nga được thưởng vì kiên trì:
– Chỉ cần kéo dài chiến tranh đến khi Mỹ mệt mỏi – điều mà NSS 2025 đang chính thức hóa trên giấy – là Moscow có thêm lợi thế.
Tóm lại:
Trump Corollary đóng dấu một thực tế: Ukraine không còn là “tiền tuyến bảo vệ trật tự dân chủ” của Mỹ, mà chỉ là một cuộc chiến mà Washington muốn kết thúc càng rẻ càng tốt.
3. NATO – châu Âu: đồng minh bị “mắng”, buộc tự lo, và nguy cơ rạn vỡ
NSS 2025 dành cả một đoạn dài nói về châu Âu theo giọng điệu “văn minh đang bị xóa sổ” vì di cư, và nói thẳng mục tiêu của Mỹ là “cultivating resistance to Europe’s current trajectory within European nations” – nuôi dưỡng lực lượng phản kháng ngay bên trong các nước EU.
Đây là điều chưa từng có trong một NSS của Mỹ:
-
Thay vì gắn kết phương Tây, Mỹ đứng về phía các lực lượng dân túy – cực hữu châu Âu chống lại chính dòng chính trị hiện hành ở EU.
Hệ quả với NATO:
-
An ninh tập thể bị “điều kiện hóa”
– Thông điệp xuyên suốt:
Mỹ sẽ không “cõng” NATO nữa, châu Âu phải tăng chi tiêu và tự phòng thủ.
– Điều 5 trên giấy vẫn tồn tại, nhưng ý chí chính trị để thực thi đang bị bào mòn.
-
-
Khối “tự chủ chiến lược” (Pháp, Đức, phần EU core) → tăng bàn về quốc phòng riêng, ít phụ thuộc Mỹ.
-
Khối “bám Mỹ” (Ba Lan, Baltic, một số nước Đông Âu) → lo Nga, nên càng bám Washington, dễ xung đột với Brussels.
-
Khối dao động (Ý, Hungary, Slovakia, v.v.) → dùng Trump Corollary như đòn bẩy chính trị nội bộ.
Châu Âu bị chia làm ba khối (kịch bản dễ thấy):
-
-
Nga được lợi kép
– Mỹ cãi nhau với châu Âu, châu Âu cãi nhau nội bộ, NATO sa vào tranh chấp gánh nặng tài chính. Điều Moscow mơ ước từ thời Chiến tranh Lạnh.
Kết luận ngắn gọn:
Trump Corollary biến NATO từ “liên minh do Mỹ dẫn dắt” thành “câu lạc bộ lỏng lẻo, mỗi nước lo thân”.
4. Taiwan: ưu tiên “tránh chiến tranh rẻ nhất” – không phải “bảo vệ dân chủ Đài Loan”
Theo Reuters và các phân tích chiến lược, NSS 2025:
-
Vẫn nhắc đến nguy cơ xung đột ở eo biển Đài Loan và Biển Đông,
-
Nhưng mục tiêu được mô tả là “ngăn chiến tranh” bằng cách răn đe và duy trì hiện trạng, không đóng khung Trung Quốc là địch thủ chiến lược số 1.
Điểm khác biệt quan trọng:
-
Trung Quốc bị “hạ cấp” từ đe dọa quân sự số 1 xuống đối thủ kinh tế – hệ thống.
-
Đài Loan không còn được nhắc như “tiền tuyến dân chủ”, mà như một “điểm nóng cần quản lý”, nơi chiến tranh sẽ quá đắt đối với Mỹ.
Hệ quả cho Taipei:
-
Mỹ vẫn bán vũ khí, vẫn tuần tra, vẫn nói về “hòa bình – ổn định”,
-
Nhưng:
– Không có cam kết rõ về việc sẽ can thiệp quân sự khi Đài Loan bị tấn công.
– Áp lực “đừng khiêu khích Bắc Kinh” sẽ tăng, kể cả trong các vấn đề như trưng cầu dân ý, quan hệ ngoại giao, v.v.
Kịch bản dễ thấy:
-
Gray-zone warfare (vùng xám): Trung Quốc tăng ép kinh tế, phong tỏa cục bộ, chiến tranh tâm lý, mà không nổ súng lớn.
-
Mỹ sẽ phản ứng có giới hạn: lên án, trừng phạt kinh tế, điều tàu – nhưng tránh cam kết lằn ranh đỏ.
Nói thẳng:
Trump Corollary gửi một tín hiệu lạnh cho Đài Loan: hãy tự nâng năng lực phòng thủ và liên kết với Nhật – Hàn – Philippines, vì Mỹ sẽ không “tự mình làm tất cả” cho an ninh Đông Á.
5. ASEAN: bị đẩy ra ngoại vi ưu tiên, phải sống trong “vùng trũng chiến lược”
NSS 2025 dành rất ít dung lượng cho Đông Nam Á như một khối, chủ yếu xem khu vực qua hai lăng kính:
-
Tuyến hàng hải – kinh tế (thương mại, chuỗi cung ứng, tài nguyên),
-
Bàn cờ cạnh tranh Mỹ–Trung, trong đó Mỹ muốn thắng về kinh tế, không muốn sa lầy quân sự.
Cộng với Trump Corollary:
-
Tây Bán Cầu được ưu tiên số 1 (biên giới, ma túy, di cư).
-
Châu Âu được xử lý qua lăng kính “văn minh” và chi phí NATO.
-
Châu Á – nhất là ASEAN – dễ bị đẩy xuống hàng ưu tiên thứ ba, sau khi Mỹ phân bổ nguồn lực cho biên giới, Caribbean, châu Mỹ Latin.
Cụ thể với ASEAN (và Việt Nam):
-
Không có “ô an ninh miễn phí” từ Mỹ
– Mỹ sẽ không đem quân ra bảo vệ Biển Đông “chỉ vì luật pháp quốc tế”.
– Mọi hoạt động hiện diện quân sự đều được cân đo bằng lợi ích trực tiếp với Mỹ.
-
ASEAN bị yêu cầu “tự lo” – đúng nghĩa self-help
– Philippines, Việt Nam, Singapore, Indonesia phải tự tìm cách tăng cường hải quân, liên minh mini (trilaterals, minilaterals), chứ không thể dựa vào một chiến lược “xoay trục sang Á châu” kiểu Obama nữa.
-
Trung Quốc rảnh tay hơn ở Biển Đông
– Khi Mỹ dồn sự tập trung sang Tây Bán Cầu và biên giới, Bắc Kinh sẽ có nhiều khoảng trống để:
– tăng tuần tra,
– bồi đắp, quân sự hóa,
– chia rẽ ASEAN bằng các gói kinh tế và “deal song phương”.
Với Việt Nam, thông điệp cực kỳ rõ:
Đừng chờ Mỹ đánh Trung Quốc hộ mình.
Nếu muốn tồn tại độc lập, phải chủ động cả về quân sự, ngoại giao và chiến lược liên minh mềm.
6. Một câu chốt chung cho cả 4 “mặt trận”
Trump Corollary trong NSS 2025 làm ba việc cùng lúc:
-
Khóa Mỹ vào Tây Bán Cầu – biên giới, ma túy, di cư, “ổn định sân sau”;
-
Đẩy châu Âu, Ukraine, NATO vào bài toán tự chủ phòng thủ – vừa là áp lực, vừa là khoảng trống cho Nga;
-
Giảm ưu tiên Trung Quốc – Đông Á – ASEAN xuống mức: chỉ can dự khi lợi ích trực tiếp của Mỹ bị đe dọa.
Tóm lại, với bốn “điểm nóng”:
-
Ukraine: nguy cơ bị ép vào “hòa bình ngõ cụt”, cắt đất đổi ngừng bắn.
-
NATO/Châu Âu: rạn nứt, tranh cãi nội bộ, EU buộc phải tính đến “hậu Mỹ”.
-
Taiwan: được khuyến khích tăng tự vệ, nhưng không còn chắc chắn về ý chí can thiệp của Mỹ.
-
ASEAN (kể cả Việt Nam): bị đẩy vào vùng trũng chiến lược, buộc phải lựa chọn giữa hedging, cân bằng mềm, hoặc chấp nhận sức ép lớn hơn từ Trung Quốc.