VietnamWeek – Kinh tế nhìn từ góc phố
(Bad news for workers ≠ Bad news for Wall Street)
Đây là một trong những nghịch lý nổi tiếng nhất của kinh tế học và thị trường tài chính.
Cơ chế nền tảng: Thị trường lao động xấu → Fed giảm lãi → Chứng khoán tăng
Thị trường chứng khoán không quan tâm đến thực tế đời sống trước mắt; nó quan tâm đến diễn biến chính sách tiền tệ trong 6–12 tháng tới.
Khi ADP báo:
Tháng 11 → MẤT 32.000 việc làm trong khu vực tư nhân
thị trường lập tức hiểu:
1. Nền kinh tế đang yếu đi → lạm phát có thể giảm
Lý do:
-
thất nghiệp tăng
-
tiêu dùng giảm
-
tiền lương ít bị đẩy lên
-
doanh nghiệp giảm sức tăng giá
Lạm phát giảm → Fed bớt lo → có thể hạ lãi suất
2. Fed giảm lãi suất = Chứng khoán PHẤN KHÍCH
Thị trường chứng khoán sống nhờ:
-
tiền rẻ
-
chi phí vay thấp
-
định giá cổ phiếu cao hơn
Lãi suất giảm → dòng tiền rẻ đổ vào cổ phiếu → cổ phiếu tăng.
Phillips Curve: Thất nghiệp tăng → Lạm phát giảm
Đây là một quy luật kinh tế kinh điển:
Thất nghiệp tăng → lạm phát giảm
Lạm phát giảm → Fed có cớ giảm lãi suất
Và giảm lãi suất = lời chúc Giáng sinh của Wall Street.
Tại sao dân mất việc nhưng nhà đầu tư vẫn vui?
Vì:
-
Chứng khoán phản ánh lợi nhuận tương lai của doanh nghiệp
-
Người lao động mất việc → chi phí nhân công giảm
-
Lãi suất giảm → doanh nghiệp dễ vay vốn → lợi nhuận dự kiến tăng
-
Thuế doanh nghiệp đã được Trump giảm → buyback tăng
-
Doanh nghiệp dùng tiền mặt để mua lại cổ phiếu (stock buyback) → giá cổ phiếu tăng
Nói cách khác:
Nỗi đau của người lao động → lại là tín hiệu “bullish” đối với Phố Wall.
Đây là mặt tối của chủ nghĩa tư bản tài chính:
Stock market ≠ Economy
Cụ thể trong tuần này: Vì sao S&P 500 và Dow đều xanh?
1. ADP mất 32.000 việc → tín hiệu Fed sẽ xoay chiều
Thị trường đặt cược Fed sẽ:
-
ngừng tăng lãi suất
-
thậm chí giảm lãi sớm hơn dự kiến
Hợp đồng futures của Fed Funds cho thấy dự báo giảm lãi tăng mạnh sau báo cáo ADP.
2. Doanh nghiệp Mỹ có lượng tiền mặt khổng lồ và ưu đãi thuế
Sau nhiều năm lợi nhuận cao + ưu đãi thuế của Trump:
-
Apple
-
Nvidia
-
Meta
-
Microsoft
-
Exxon
… đều mua lại cổ phiếu nhiều nhất lịch sử → đẩy giá thị trường lên.
3. Lợi suất trái phiếu giảm → tiền rời trái phiếu để vào cổ phiếu
Khi nhà đầu tư kỳ vọng Fed giảm lãi, họ bán bớt trái phiếu → lợi suất giảm.
Tiền đó chạy sang cổ phiếu.
➡️ Cổ phiếu tăng ngay cả khi kinh tế xấu.
Vậy có mâu thuẫn giữa chứng khoán và kinh tế thật không?
Có – nhưng đây là mâu thuẫn cố hữu
Chứng khoán = kỳ vọng tương lai + tiền rẻ
Kinh tế thật = việc làm + lương + tiêu dùng + sản xuất
Hai thứ này không đi cùng nhau.
-
Người dân mất việc → kinh tế thật suy yếu
-
Fed giảm lãi → chứng khoán bùng nổ
➡️ Cổ phiếu lên vì lý do hoàn toàn khác với kinh tế tăng trưởng.
Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu thất nghiệp tiếp tục tăng?
Nếu thất nghiệp:
-
tăng nhẹ → chứng khoán còn tăng
-
tăng mạnh → thị trường sẽ sụp (recession)
Ngưỡng nguy hiểm:
-
mất trên 150.000 – 200.000 việc/tháng
-
tỷ lệ thất nghiệp vượt 5%
-
sản xuất suy giảm 3 tháng liên tục
Lúc đó chứng khoán cũng sẽ lao dốc theo.
Hiện tại:
-
mất 32.000 việc = tín hiệu “yếu vừa phải”
-
đủ để Fed dịu giọng
-
chưa đủ để gây hoảng loạn
→ Phố Wall ăn mừng.
Điểm mấu chốt cần giải thích cho công chúng:
Kinh tế tệ → Người lao động thiệt
Kinh tế tệ → Fed giảm lãi → Nhà đầu tư hưởng lợi
Đây là lý do:
-
người Mỹ cảm thấy nghèo hơn
-
nhưng thị trường lại lập kỷ lục
-
và sự bất mãn chính trị tăng mạnh
Trump, Biden hay bất kỳ tổng thống nào đều bị kẹt giữa:
-
Wall Street muốn lãi suất thấp
-
Main Street muốn việc làm tốt
-
Fed muốn kiềm chế lạm phát
Họ không thể làm hài lòng cả ba.