(Lược dịch bài phân tích khá hay của tác giả Fiona Hill đăng trên POLITICO ngày 01/11/2021)
———————————————-
Đã dự định không nói gì về Donald Trump nữa, vì nhiều người đã nói rồi, thì lại đọc được bài này. Một bài phân tích khá hay, tuy hơi dài, nay xin phép được chuyển ngữ làm hai phần, NHƯ MỘT LỜI CHIA TAY cho Trump về làm người thất bại vĩ đại (the Great Loser) ngày 1/20/2021 tới đây nha! D.H.
———————————————-
PHẦN II:
Như đã đề cập ở Phần I, để tiến hành một cuộc đảo chính, người ta cần phải nắm quyền điều khiển quân đội, thao túng các phương tiện truyền thông, nắm giữ các cơ quan công quyền, lập pháp và tư pháp, và sau cùng, phải huy động được sự ủng hộ của một số đông.
Donald Trump đã âm thầm di chuyển qua lại các quân cờ chính trị của ông, từ nhiều năm trước, trong nỗ lực chuẩn bị cho một cuộc nội đảo chính, để ông ta tiếp tục tại vị sau khi hết hạn TT chính thức.
Nỗ lực nắm Quân đội: Vào lúc đỉnh điểm của phong trào biểu tình Black Lives Matter năm 2020, Trump kéo Tham mưu Trưởng Liên quân, tướng Mark Miley, và Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper ra khỏi một cuộc họp đang diễn tại tòa Bạch Ốc, để làm một cú chụp hình biểu diễn (photo-op) ngoạn mục, thực chất là nhiều tai tiếng, tại cái nhà thờ nhỏ St. John’s Episcopal Church kế bên. Các lực lượng bán quân sự đang bảo vệ tòa Bạch Ốc lúc đó phải ra tay dẹp đám người biểu tình đang tụ tập trước cổng, để lấy đường cho đoàn của Trump băng ngang qua quãng trường Lafayette tới nhà thờ.
Thật ra với hành động này, Trump đã làm một phép thử, thăm dò cánh quân đội và Ngũ Giác Đài, về cái khả năng liệu ông ta có thể biến quân đội Hoa Kỳ thành một thứ “Quân Cận vệ Praetorian”, một đạo quân tinh nhuệ chịu quyền trực tiếp từ các hoàng đế La Mã cổ đại, vừa là quân cận vệ, vừa nắm giữ tình báo, vừa gieo rắc sợ hãi và ảnh hưởng sâu đậm vào chính trường La Mã thời bấy giờ.
Phép thử này của Trump xem ra không cho kết quả toại nguyện, vì cùng với sự lên tiếng phản đối của mấy ông tướng, Trump hiểu ra rằng, quân đội Hoa Kỳ là thật sự phi đảng phái, không lợi dụng được. Tuy nhiên, cú thử này cũng dấy lên sự lo ngại sâu sắc bên cánh quân đội, đến nỗi ngay trước hôm 1/6/2021 vài ngày, mười (10) ông cựu Bộ trưởng Quốc Phòng, trong đó có cả ông Mark Esper, người vừa bị Trump đá văng khỏi chức vụ vì đã không tỏ đủ mức độ trung thành với ông chủ tòa Bạch Ốc, đã phải đồng thanh lên tiếng, trong một thông báo vô tiền khoáng hậu, nhắc nhở và răn đe các viên chức Bộ Quốc Phòng, rằng quân đội Hoa Kỳ chỉ luôn trung thành với lời thề bảo vệ Hiến pháp mà thôi.
Nỗ lực nắm Truyền thông: Trong lịch sử, các tay đảo chính luôn đặt mục tiêu hàng đầu phải chiếm lấy các Trung tâm Viễn Tín và Bưu Điện. Sau này, mục tiêu đó trở thành các đài Phát Thanh và tháp Truyền Hình. Trump cũng đi một bước tương tự: ông đặt tay chân thân tín của ông vào vị trí quan trọng của Cục Bưu Chính Hoa Kỳ. Ông thất bại trong những nỗ lực điều khiển các “truyền thông dòng chính”. Tuy nhiên, ông cũng thành công trong việc bôi nhọ bất kỳ cơ quan truyền thông nào dám phê phán ông, và gán cho họ cái tên mỹ miều “kẻ thù của nhân dân”. Trump cũng thành công trong việc thu nạp và làm áp lực lên các hãng truyền thông Fox News, Newsmax, OAN, các mạng xã hội Twitter và Facebook, buộc các thành phần này tham gia vào chiến dịch dẫn dắt dư luận theo chiều hướng có lợi cho Trump. Mạng xã hội Twitter, về mặt thực chất, đã tương đương với đài Phát Thanh và tháp Truyền Hình của Trump, ở đó Trump có thể truyền đi thông điệp của mình đến thẵng tới 88 triệu “người theo” (follower) Trump. Nhìn chung, Trump sử dụng các phương tiện truyền thông vào mục đích tuyên truyền, thêu dệt thông tin sai lệch, có lợi cho Trump, giúp cũng cố tính chính danh, hợp pháp cho mỗi nước cờ chính trị của ông, và sau hết, là để liên lạc, bắn tín hiệu đến các nhóm phò Trump khi thời cơ manh động đã tới.
Các Thẩm Phán (Nỗ lực nắm Tư pháp): Với sự giúp sức của các vị dân biểu lập pháp đảng Cộng Hòa, Trump bổ nhiệm người của mình vào hàng loạt vị trí thẩm phán, và ông ta luôn gọi họ là “các vị thẩm phán của Trump”. Trump cũng bổ nhiệm thành công tổng cộng ba (3) vị thẩm phán vào vị trí Tối Cao Pháp Viện liên bang trước kỳ bầu cử TT. Trump rõ ràng không dấu diếm điều ông ta mong đợi, là khi Tòa Án phải dính líu vào việc phân xử chuyện bầu cử, thì các “thẩm phán của Trump” tất nhiên phải phân xử theo hướng có lợi cho ông. Tổng thống Erdogan (Xin xem Phần I- D.H.) hành xử y hệt như vậy tại Thổ Nhĩ Kỳ năm 2015: ông thanh trừng các thẩm phán trung dung, đặt người trung thành với ông ta vào vị trí thay thế, dùng họ trong chiến dịch tái tranh cử của ông, và dùng họ để buộc tội những đối thủ chính trị của ông bằng những bản án tù dài hạn. Trump học đúng bài: ông cũng thường hô hoán lên là phải tiến hành điều tra các đối thủ đảng Dân Chủ đối lập, và phải “Bắt nhốt tất cả bọn họ!”.
Nắm giữ các cơ quan Công quyền: Giống như tại Thổ Nhĩ Kỳ, Trump thanh trừng bất kỳ thành viên nội các hay viên chức chính phủ nào dám tỏ thái độ chống lại ông. Trump đi tắt, bỏ qua quyền lực của Quốc Hội, bằng cách bổ nhiệm người của ông vào những vị trí tạm quyền (Acting) nhưng tối quan trọng và nhạy cảm, như Tạm quyền Giám đốc Bộ Nội An, hay Tạm quyền Giám đốc Cục Tình Báo An Ninh Quốc Gia. Trump nói trắng ra rằng lòng trung thành cá nhân (với Trump) là tiêu chuẩn hàng đầu, trong việc lựa chọn các ứng viên vào những vị trí này. Trump sa thải Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng Esper ngay sau khi ông thất cử. Tổng Chưởng Lý Liên Bang William Barr cũng phải từ chức trong cùng khoãng thời gian, với tin đồn rằng ông này sớm muộn gì cũng bị sa thải, vì ông ta từ chối tuyên bố (cho Trump) là đã có những vụ gian lận bầu cử lớn, trên diện rộng. Trump thành công với dàn thuộc cấp đến tháng 1/2021, chỉ bao gồm những viên chức tuyệt đối trung thành với ông, sẵn sàng giúp ông bằng mọi giá để tiếp tục tại vị.
Nỗ lực nắm nhánh Lập pháp: Sau cùng, Trump cưỡng đoạt đảng Cộng Hòa. Ông ta tự nhận vơ vào rằng 74 triệu phiếu bầu cho ông tháng 11/2020 thật ra là từ nhóm cử tri gốc của cá nhân ông, nhóm ủng hộ đại chúng của ông. Ông hăm dọa sẽ phá cho tan nát sự nghiệp chính trị của tất cả dân biểu Quốc Hội thuộc đảng Cộng Hòa nào đã không hùa theo ông, trong nỗ lực lật kèo bầu cử. Trong cuộc hô hào xách động đám đông trước cửa tòa Bạch Ốc buổi sáng ngày 1/6/2021, Donald Trump Jr. (con) thậm chí đã gọi đảng CH là “Đảng Cộng Hòa Trump”.
Cho đến cuối ngày, sau khi điện Capitol đã bị xâm lấn bởi đám đông cuồng Trump, vẫn còn có tổng cộng 147 dân biểu Cộng Hòa thuộc lưỡng viện, dẫn đầu bằng Hạ Nghị Sỹ Kevin McCarthy, bằng cách này hay cách khác, thể hiện sự đồng tình với các nỗ lực thách thức kết quả bầu cử của Trump, tức đi ngược lại ý nguyện hợp hiến của đa số cử tri Mỹ. Vẫn còn có sáu (6) vị Thượng Nghị Sỹ, trong đó kể đến TNS Josh Hawley và TNS Ted Cruz, vẫn còn cố muốn hưởng lợi vào phiếu bầu của nhóm cử tri của Trump. Nói một cách khác, Trump đã tương đối thành công trong việc nắm giữ nhánh Lập pháp, và ông có thể, trong tầm với của mình, tạo ra những nhóm các dân biểu lập pháp Cộng Hòa, bỏ phiếu lập pháp theo ý ông.
Sự thật là trong bốn năm qua, Trump vẫn đều đặn “bắt mạch” chính trường dân chủ Hoa Kỳ, xem thử mọi người có buông lỏng dây cương, để Trump thực hiện được các toan tính chính trị của mình hay không. Đừng quên, không biết bao nhiêu lần Trump tuyên bố ông ta “xứng đáng” được tại vị Tổng Thống trong hai, thậm chí trong ba nhiệm kỳ TT tới, vì những gì ông ta đã bị “đối xử bất công”, bị “lừa” trong hai năm đầu của nhiệm kỳ thứ nhất, vì vụ “âm mưu hỗ trợ gian lận bầu cử từ Nga”, vụ điều tra của công tố Muller, và vụ đàn hạch luận tội TT lần thứ I (2020).
Suốt năm 2020 đó, cùng với kết quả thăm dò mức hài lòng của cử tri bắt đầu đi xuống, Trump ra sức xây dựng nền móng cho một Lời Nói Dối Vĩ Đại (Big Lie), rằng thì là ông ta là người chiến thắng tất nhiên của kỳ bầu cử TT, rằng các phiều bầu là “gian lận”, thậm chí trước khi chúng được bầu và bỏ vào thùng phiếu, rằng chỉ có một khả năng duy nhất cho việc thất cử của Donald Trump, là “chúng nó” đã đánh cắp cuộc bầu cử.
CHÚNG NÓ là một thế lực thù địch nội địa khổng lồ mà Trump quẹt vội, nhét chung vào một cái rọ tạp nham cho nhóm phò Trump của ông ta nhào lên tấn công. “Chúng nó” bao gồm từ các đảng viên Dân Chủ, nhóm cấp tiến, nhóm toàn cầu hóa, nhóm cực tả, nhóm cộng sản, nhóm antifa, phong trào Black Lives Matter, các hãng truyền thông dòng chính, tỷ phú George Soros, đến vô số cá nhân “ma quỷ” cả đàn ông lẫn đàn bà mà Trump tùy tiện thêm vào, đến thế lực “nhà nước ngầm” gớm ghiếc, và cũng không thoát khỏi trong số đó là những đảng viên Cộng Hòa mà Trump không ưa, dán cho cái nhãn “RINO” (“Cộng Hòa chỉ ở cái vỏ bọc”), hay là “Chưa bao giờ là người của Trump” (“Never Trumpers”).
Sau khi Biden thắng cử, Trump từ chối nhận thua. Ông ta không ngừng nói dối với nhóm cử tri đã bầu cho ông, và với phần còn lại của nước Mỹ. Trump mướn Rudy Giuliani và đội ngũ luật sư pháp lý hùng hậu, tiến hành hàng loạt các vụ kiện “gian lận bầu cử”, và tất cả thất bại. Trump liên tục tấn công các viên chức trông coi kiểm phiếu tại các tiểu bang, trấn áp họ qua điện thoại, gợi ý ép buộc họ thay đổi kết quả kiểm phiếu cho Trump. Cùng đường, Trump chỉ thị cho Phó TT Mike Pence phải chặn đứng bước chứng thực Phiếu Đại Cử Tri Đoàn tại lưỡng viện, một nghi thức chỉ có tính hình thức. Khi ông Phó TT Pence từ chối, Trump xách động nhóm phò Trump của ông tuần hành “Dừng cuộc Đánh cắp” lên đồi Capitol.
THỬ NHẬN ĐỊNH, yếu tố chính trị nào đã đánh bại âm mưu nội đảo chính, một kế hoạch từng bước từng bước thầm, giữa ban ngày ban mặt của Trump? Thật may mắn, dường như mọi yếu tố cần có cho một cuộc đảo chính thành công, đều quay lại chống Trump.
Điều thứ nhất, quân đội và các cơ quan công quyền đã chống lại ý muốn của Trump sử dụng họ như một công cụ cá nhân cho Trump. Điều thứ hai, phần lớn các hãng thông tấn và truyền thông dòng chính đã đưa tin trung thực. Các mạng xã hội còn đi xa hơn trong việc dán nhãn những phát biểu của Trump là “sai sự thật”, và cuối cùng thì Twitter và Facebook đã khóa vĩnh viễn tài khoản của ông ta. Điều thứ ba, tòa án và các vị thẩm phán đã hành xử công minh. “Các vị thẩm phán của Trump” hóa ra đã không bị khuất phục bởi quyền lực TT, từ thẩm phán cấp tiểu bang đến Tối Cao Pháp Viện, các vị thẩm phán này đã giử vững lời thề bảo vệ công lý của mình, không vị nể ai đã đặt mình vào ghế thẩm phán, và gạt bỏ thẵng thừng những cáo buộc gian lận bầu cử vô căn cứ, lắm lúc vô lý đến buồn cười. Điều thứ tư, các viên chức nhà nước các cấp đã từ chối nói dối theo Trump. Họ liên tục chỉ ra rằng, “Trump thắng” chỉ là điều dối trá không hơn không kém. Và cuối cùng, nhánh lập pháp Hoa Kỳ đã thực thi bổn phận của họ trước quốc dân một cách trung chính, trong đó phải kể đến Phó TT Hoa Kỳ và phần lớn TNS Cộng Hòa.
Chỉ còn hai lá bài nhỏ trong canh bạc nội đảo chính của Trump, là còn khã dĩ chơi theo ý ông ta. Thứ nhất, đó là nhóm các dân biểu Cộng Hòa phía Hạ viện, vẫn còn “bênh Trump” đến giờ chót, nhưng cũng không đủ mạnh để lật ngược thế cờ tại lưỡng viện. Và thứ hai, là nhóm số đông hàng ngàn ủng hộ viên nhiệt thành của Trump. Với nhóm này thì Trump đã quăng họ vào cuộc tuần hành bát nháo chuyển sang bạo loạn, buổi chiều ngày 1/6/2021 tại điện Capitol.
TIN TỐT LÀNH cho Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ là, cuộc nội đảo chính do Trump chủ mưu đã thất bại. Tin xấu là, những kẻ ủng hộ Trump vẫn tin vào Lời Nói Dối Vĩ Đại (Big Lie) của Trump. Trump thì chả ngu dại gì mà lại đi cải chính điều mình đã nói. Nhóm các dân biểu Cộng Hòa bênh Trump phía Hạ viện lại càng không tha thiết làm chuyện này. Hậu quả là hàng triệu cư tri Mỹ vẫn còn thật lòng tin tưởng rằng, cuộc bầu cử cho Trump vừa rồi đã bị phe đối lập đánh cắp. Họ vẫn thật lòng phò Trump, chỉ Trump thôi, chứ không còn là phò đảng Cộng Hòa nữa. Rất nhiều người trong số họ thề sẽ tiếp tục hành động, đòi lại “công lý” cho Trump.
Cũng như mọi cuộc đảo chính khác, những hành động của Trump đã đẩy nước Mỹ đến bờ vực của một cuộc nội chiến. Trump đã không thành công trong việc lật ngược kết quả bầu cử, nhưng Trump đã ngăn trở tiến trình chuyển giao quyền lực trong êm thắm hòa bình, giữa các đời TT Hoa Kỳ.
Trừ phi Lời Nói Dối Vĩ Đại của Trump được đánh đổ hoàn toàn, chúng ta có thể lo ngại rằng, nhóm phò Trump sẽ tiếp tục không để yên mọi người, và chúng ta vẫn còn ngày Tuyên thệ Nhậm chức 1/20/2021 tới đây. Những hành động và phát biểu dối trá của Trump đã làm tiêu tan những chuẩn mực dân chủ của nước Mỹ, đào sâu hố ngăn cách chính trị giữa hai phe, và đe dọa mạng sống của người Mỹ. Đã có năm (5) người mất mạng trong biến cố tại điện Capitol.
Nếu chung ta thật lòng mong muốn khôi phục lại những chuẩn mực dân chủ cho nước Mỹ, thì các dân biểu Cộng Hòa đã từng bênh vực Trump phải chịu trách nhiệm cho những gì họ đã làm trong thời gian vừa qua. Họ phải lên tiếng chính thức về sự thật của cuộc bầu cử TT năm 2020, và những gì mà Trump đã làm. Họ mắc nợ điều đó trước cư tri đã bầu cho họ, và trước nước Mỹ mà họ đã tuyên thệ phụng sự.
(HẾT)
Link gốc: https://www.politico.com/…/capitol-riot-self-coup-trump…
(Tác giả: Fiona Hill từng nắm giữ cương vị phó phụ tá cho chủ tịch và giám đốc phụ trách khối Châu Âu và Nga, trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia từ năm 2017 đến 2019. Bà hiện nay là chuyên gia nghiên cứu kỳ cựu tại Trung Tâm Các Vấn Đề Hoa Kỳ và Châu Âu, tại Học Viện Brookings Institution)
Chuyển ngữ: David Huynh
Link Phần I: https://www.facebook.com/…/permalink/2439276772884780/
