VIỆT BÁO
Bản tin trên tạp chí tài chính Fortune hôm 8/11/2025 đưa ra lời báo động minh bạch, qua nhan đề “Billionaire Peter Thiel warns if you ‘proletarianize the young people,’ don’t be surprised they end up communist” (Tỷ phú Peter Thiel cảnh báo nếu “vô sản hóa giới trẻ”, đừng ngạc nhiên khi họ sẽ trở thành cộng sản). Bản tin dịch như sau.
Tỷ phú Peter Thiel cảnh báo nếu “vô sản hóa giới trẻ”, đừng ngạc nhiên khi họ sẽ trở thành cộng sản. Nhà đồng sáng lập công ty PayPal và là nhà đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng Silicon, Peter Thiel, đã nhấn mạnh lần nữa nỗi lo ngại của mình về xung đột thế hệ và tương lai của chủ nghĩa tư bản sau khi một cảnh báo tương tự mà ông đưa ra vào năm 2020 đã chứng minh một cách kỳ lạ rằng nó chính xác đến khó tin.
Sau chiến thắng của ứng cử viên xã hội chủ nghĩa dân chủ Zohran Mamdani trong cuộc bầu cử thị trưởng thành phố New York vào tối thứ Ba, một email Thiel gửi cách đây 5 năm đã lan truyền chóng mặt.
Trong thư từ gửi Mark Zuckerberg, Marc Andreessen và những người khác, ông cảnh báo rằng “Khi 70% thế hệ thiên niên kỷ (Millennials) nói rằng họ ủng hộ chủ nghĩa xã hội, chúng ta cần phải làm tốt hơn là chỉ đơn giản bác bỏ họ bằng cách nói rằng họ ngu ngốc, có đặc quyền hoặc bị tẩy não; chúng ta nên cố gắng tìm hiểu lý do tại sao.”
Thiel đã mở rộng những lo ngại đó trong một cuộc phỏng vấn với Free Press được công bố hôm thứ Sáu 8/11/2025, nói rằng luật phân vùng nghiêm ngặt và giới hạn xây dựng (strict zoning laws and construction limits: các luật này nhẳm bảo vệ giá nhà đương hữu vì ngăn cản xây nhiều nhà mới) có lợi cho thế hệ bùng nổ dân số (boomers: người ), những người đã chứng kiến giá trị bất động sản của họ tăng lên, nhưng lại rất tệ đối với thế hệ millennials, những người đang gặp khó khăn cực kỳ trong việc mua nhà.
“Nếu bạn vô sản hóa giới trẻ, bạn sẽ không ngạc nhiên nếu cuối cùng họ trở thành cộng sản,” ông giải thích.
Mặc dù Thiel, người ủng hộ việc Donald Trump tái đắc cử, không đồng tình với câu trả lời của Mamdani (người đắc cử và sắp nhậm chức Thị trưởng New York) về các vấn đề khả năng chi trả nhà ở của New York, nhưng ông đánh giá cao nhà lập pháp này vì đã nói về vấn đề này nhiều hơn so với những người có thế lực.
Ông cũng cho biết ông không chắc liệu giới trẻ thực sự ủng hộ chủ nghĩa xã hội hơn hay họ đã trở nên vỡ mộng với chủ nghĩa tư bản hơn. “Vì vậy, theo một nghĩa tương đối nào đó, họ thiên về chủ nghĩa xã hội hơn, mặc dù tôi nghĩ nó công bằng hơn: ‘Chủ nghĩa tư bản không hiệu quả với tôi. Hoặc, cái gọi là chủ nghĩa tư bản này chỉ là cái cớ để mọi người lừa đảo bạn,'” Thiel nói thêm.
Chính trị về khả năng chi trả
Trong khi chiến thắng của Mamdani nhấn mạnh sự chuyển hướng của cử tri khỏi Đảng Cộng hòa, các đảng viên Dân chủ ôn hòa cũng giành chiến thắng với các chiến dịch tập trung vào chi phí sinh hoạt.
Theo chuyên gia thăm dò dư luận Frank Luntz, người đã phân biệt nó với lạm phát, kết quả bầu cử giữa kỳ là một “lời cảnh tỉnh” cho cả hai đảng trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng khả năng chi trả.
Thiel bày tỏ sự đồng cảm với những cử tri đang tìm kiếm những ý tưởng táo bạo để giải quyết các vấn đề nan giải như nợ sinh viên và chi phí nhà ở, vốn trước đây chỉ được giải quyết bằng “những điều chỉnh nhỏ lẻ”.
Những nỗ lực từng bước như vậy đã không hiệu quả, khiến cử tri dần dần quan tâm đến các đề xuất nằm ngoài diễn ngôn chính trị thông thường, bao gồm “một số vấn đề kinh tế rất cánh tả, mang hơi hướng xã hội chủ nghĩa”, Thiel nói.
Do đó, ông không ngạc nhiên khi cử tri nghiêng về Mamdani, mặc dù ông không nghĩ rằng những ý tưởng của ông Mamdani sẽ hiệu quả.
Thiel nói: “Chủ nghĩa tư bản không hiệu quả với nhiều người dân ở Thành phố New York. Nó cũng không hiệu quả với giới trẻ”.
‘Chủ nghĩa xã hội của người già’
Ông cũng nhận thấy rằng sự phổ biến ngày càng tăng của chủ nghĩa xã hội trong giới trẻ Mỹ diễn ra trong bối cảnh “thị trường chính trị tăng trưởng kéo dài nhiều thập niên”.
Theo Thiel, người có khuynh hướng tự do hơn, thời kỳ căng thẳng chính trị gia tăng này diễn ra khi mọi người bắt đầu tìm đến chính trị nhiều hơn để giải quyết các vấn đề của mình.
Một phần nguyên nhân là do sự chênh lệch lớn giữa hy vọng và thực tế của con người, với khoảng cách ngày càng lớn hơn bao giờ hết.
“Có một số khía cạnh mà thế hệ millennials có cuộc sống tốt đẹp hơn thế hệ boomers. Có một số cách mà xã hội của chúng ta đã thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn”, Thiel nói. “Nhưng khoảng cách giữa kỳ vọng mà cha mẹ thế hệ boomers dành cho con cái và những gì con cái họ thực sự có thể làm được thật phi thường. Tôi không nghĩ rằng từng có một thế hệ nào mà khoảng cách lại lớn như thế hệ millennials.”
Nhưng khi được hỏi liệu một cuộc cách mạng có đang ở phía trước hay không, ông nói rằng ông nghĩ điều đó khó tin, bởi vì chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa phát xít là “phong trào của giới trẻ”.
Đồng thời, dân số già hóa của Mỹ được đánh dấu bằng việc ít người trẻ tuổi hơn, những người không sinh nhiều con.
“Và vì vậy, chúng ta có một chế độ dân chủ già nua hơn. Điều đó có nghĩa là nếu Hoa Kỳ trở thành xã hội chủ nghĩa, đó sẽ là chủ nghĩa xã hội của người già hơn là chủ nghĩa xã hội của người trẻ, nơi mà nó tập trung nhiều hơn vào chăm sóc sức khỏe miễn phí hoặc điều gì đó tương tự,” Thiel nói thêm. “Từ ‘cách mạng’ nghe có vẻ khá testosterone cao, bạo lực và trẻ trung. Và ngày nay, nếu đó là một cuộc cách mạng, thì đó là những bà ngoại ngoài 70s.”
.
Lời bình của người dịch tin: Người Việt nghĩ gì, khi chính một tỷ phú, bạn thân của Trump, đã nói hàm ý rằng chính quyền Trump đang bần cùng hóa giới trẻ và người nghèo? Đó là sự thật, khi giảm thuế cho người giàu trong khi cắt giảm rất nhiều chính sách hỗ trợ dân nghèo. Thậm chí, Trump hủy bỏ chương trình Joe Biden xóa nợ thời đi học cho nhiều triệu sinh viên. Tân thị trưởng Mamdani thực ra không ưa Biden, vì nhiều lần biểu tình, biểu ngữ kết án Biden đã tiếp tay diệt chủng dân Palestine.
Đối với người quan sát, rằng Mamdani sẽ theo chủ nghĩa Cộng sản hay không, bạn cần tự nêu câu hỏi: Tân thị trưởng Mamdani có cho tự do báo chí tại New York không? Có cho tự do bầu cử đa đảng không? Có cho tự do biểu tình không? Có cho tự do chửi mắng Thị trưởng hay không? Có tư pháp độc lập không? Có tự do kinh doanh không? Có tịch thu, đánh tư sản hay không? Có copy chương trình của Putin, Tập Cận Bình, Kim Jong Un không? Nên trả lời các câu hỏi trên rồi mới chụp mũ người khác là CS.
Chính sách xe buýt miễn phí và giữ trẻ miễn phí mà Mamdani đề ra đã thảo luận ở nhiều nơi tại Hoa Kỳ. Có một chương trình xe buýt miễn phí cho trẻ tại vùng Salem-Keizer, Oregon, thị trấn Cherriots (Salem, OR) gọi đó là chương trình “Youth Zero Pass”: tất cả thanh thiếu niên từ 0-18 tuổi được miễn phí vé xe buýt trên toàn hệ thống xe buýt địa phương và vùng lân cận.
Trong khi đó, tại tiểu bang New Mexico: đang cho Giữ trẻ miễn phí toàn tiểu bang New Mexico. Tiểu bang New Mexico đã công bố chương trình “Universal Child Care”: từ 1 Nov 2025, sẽ cung cấp giữ trẻ/mẫu giáo (child care) miễn phí cho tất cả gia đình (không xét thu nhập) kể từ trẻ sơ sinh đến tuổi mẫu giáo.
Mamdani sẽ tuyên thệ nhậm chức Thị Trưởng TP New York vào phút đầu tiên giao thừa Tết Tây 2026, nghĩa là nhiều tuần lễ nữa, nhưng đã bị nhiều người thù ghét tung nhiều tin vịt, chụp mũ. Chúng ta cần nhìn cho đúng những gì đang xảy ra: Trump thân với người Hồi giáo Ả Rập hơn là Mamdani, vì tiền Ả Rập đã chạy vào túi Trump công khai (và có thể cả bí mật, mà chúng ta chưa thấy). Trump thân với ngươi Cộng sản hơn là Mamdani có thể thân: hãy xem Putin, Tập Cận Bình, Kim Jong Un và những gì chúng ta chưa thấy.
XEM TOÀN VĂN: https://vietbao.com/a323756/ty