Truyền thông xã hội hiện nay có tác động rất mạnh mẽ đến chính trị và xã hội, cả ở khía cạnh tích cực lẫn tiêu cực. Tôi chia thành mấy điểm chính để bạn thấy rõ hơn:
1. Kênh huy động và tổ chức xã hội
-
Các phong trào xã hội (ví dụ: Ả Rập Mùa Xuân, Black Lives Matter, hay gần đây các chiến dịch kêu gọi bỏ phiếu) được lan tỏa mạnh nhờ Facebook, Twitter/X, TikTok.
-
Người dân có thể trực tiếp tiếp cận, huy động lực lượng, chia sẻ thông tin mà không cần qua kênh báo chí truyền thống.
2. Cá nhân hóa thông tin & thuật toán định hướng
-
Các nền tảng dựa trên thuật toán gợi ý nội dung (recommendation algorithms). Điều này khiến người dùng thường bị cuốn vào “buồng vang” (echo chamber) – chỉ tiếp xúc với thông tin trùng khớp niềm tin của họ.
-
Đây chính là mảnh đất màu mỡ để thao túng dư luận: chính trị gia, tập đoàn, hay thậm chí chính quyền nước ngoài có thể mua quảng cáo, hoặc dùng bot/tài khoản ảo để đẩy mạnh một quan điểm nhất định.
3. Thông tin sai lệch & tin giả (disinformation)
-
Nhiều nghiên cứu cho thấy tin giả thường lan nhanh hơn tin thật do yếu tố giật gân, cảm xúc.
-
Các thế lực chính trị (trong và ngoài nước) có thể tạo ra hoặc khuếch đại tin giả để gây chia rẽ xã hội, làm mất lòng tin vào bầu cử, thể chế hoặc các định chế dân chủ.
-
Ví dụ: Nga từng bị cáo buộc thao túng truyền thông xã hội Mỹ trong bầu cử 2016.
4. Sự thay đổi vai trò của báo chí truyền thống
-
Trước đây, báo chí là “người gác cổng” (gatekeeper). Nay, ai cũng có thể trở thành người phát tin.
-
Điều này tạo ra sự dân chủ hóa thông tin nhưng cũng làm khó cho việc kiểm chứng và duy trì chuẩn mực nghề báo.
5. Tác động đến hành vi chính trị và xã hội
-
Nghiên cứu chỉ ra việc thường xuyên tiếp xúc với thông tin cực đoan trên mạng có thể thúc đẩy hành vi bạo lực chính trị ngoài đời thực.
-
Mặt khác, các nền tảng cũng giúp nâng cao nhận thức xã hội về bất công, môi trường, nhân quyền… và tạo sức ép để chính phủ phải thay đổi.
✅ Kết luận: Truyền thông xã hội vừa là công cụ giải phóng thông tin, vừa là “vũ khí” có thể bị thao túng. Điều mấu chốt là:
-
Người dùng phải có kỹ năng số (digital literacy) để phân biệt thật giả.
-
Nền tảng cần minh bạch thuật toán, kiểm soát bot/tin giả.
-
Xã hội dân sự và báo chí độc lập phải tham gia mạnh để cân bằng lại luồng thông tin.
Bloomberg Jimmy Kimmel’s monologue from Tuesday night has racked up more than 21 million views on YouTube, leaving traditional broadcasters looking irrelevant. Phải chăng Youtube đang hạ bệ những nền tảng truyền thống như TV và Cap ?
Đúng rồi, tin của Bloomberg về việc monologue của Jimmy Kimmel đạt hơn 21 triệu lượt xem trên YouTube chỉ trong một đêm cho thấy một xu hướng rất rõ: YouTube và các nền tảng số đang làm lu mờ các kênh phát sóng truyền thống như TV và cáp.
1. Sự thay đổi thói quen tiêu thụ nội dung
-
Người xem, nhất là thế hệ trẻ, không còn ngồi trước TV đúng khung giờ phát sóng. Họ thích xem lại trên YouTube, TikTok, hoặc nền tảng streaming theo nhu cầu (on-demand).
-
Một clip ngắn 10 phút trên YouTube có thể tiếp cận lượng khán giả toàn cầu nhanh hơn cả một chương trình TV phát sóng trực tiếp.
2. Tính lan tỏa và tương tác
-
Truyền hình cáp là kênh một chiều: phát sóng từ đài → người xem.
-
YouTube cho phép chia sẻ, bình luận, cắt ghép và lan truyền trên nhiều mạng xã hội khác, làm tăng sức sống và vòng đời của nội dung.
-
Một monologue trên TV có thể chỉ vài triệu người xem trực tiếp, nhưng trên YouTube nó có thể lan đến hàng chục triệu người toàn cầu.
3. Áp lực kinh tế và quảng cáo
-
Quảng cáo truyền thống trên TV ngày càng kém hiệu quả, trong khi YouTube cho phép nhắm mục tiêu (targeted ads) chính xác hơn, giá rẻ hơn.
-
Các thương hiệu cũng thích tài trợ nội dung có khả năng lan truyền thay vì bỏ tiền cho TV cáp vốn đang mất dần người xem.
4. Sự thích nghi của các đài truyền thống
-
Nhiều chương trình đêm khuya (late-night shows) giờ đây xem YouTube như kênh chính để phát lại, thậm chí coi lượt view online quan trọng hơn rating Nielsen.
-
Sự kiện Jimmy Kimmel là ví dụ: chương trình trên sóng có thể không còn “hot”, nhưng YouTube biến nó thành “hiện tượng văn hóa số”.
✅ Kết luận: Đúng là YouTube (và các nền tảng số khác) đang “hạ bệ” TV truyền thống, không phải bằng cách thay thế hoàn toàn, mà bằng cách chuyển dịch quyền lực từ nhà đài sang người dùng và thuật toán. TV vẫn còn giá trị trong các sự kiện trực tiếp (thể thao, chính trị), nhưng về giải trí và talk show, cán cân đã nghiêng mạnh về phía nền tảng số.