Dưới đây là bài phân tích chi tiết dựa trên số liệu từ bang California kết hợp với ví dụ “máy giặt $500” để minh họa rõ hơn thiệt hại người tiêu dùng và doanh nghiệp đang chịu vì chính sách thuế quan.
Bối cảnh riêng của California
Theo chính quyền California, các mức thuế quan mà chính phủ liên bang áp đặt có thể khiến người tiêu dùng tiểu bang này chịu ~ $25 tỷ thiệt hại và gây mất hơn 64 000 việc làm trong năm 2025. (Governor of California)
Doanh nghiệp California đã chịu 11.3 tỷ USD chi phí thuế quan chỉ từ tháng 1 đến tháng 5 2025, cao nhất toàn quốc. (Governor of California)
Cũng theo phân tích, thuế quan làm tăng tổng mức giá hàng hóa nhập khẩu ở Mỹ ~2.3% trong ngắn hạn, tương đương với mất khoảng $1 700–$3 000 mỗi hộ gia đình trung bình. (The Budget Lab at Yale)
Kết hợp các dữ kiện này cho thấy: California, với nền kinh tế lớn và chuỗi cung ứng nhập khẩu mạnh, đang là “điểm nóng” để quan sát tác động thực tế của thuế quan.
Ví dụ “máy giặt $500” – áp dụng tại California
Giả định: một chiếc máy giặt nhập khẩu giá hải quan $500, áp thuế quan 25%. Bang California có thuế bán hàng (sales tax) khoảng 8% hoặc hơn tùy quận/huyện – chúng ta lấy 8% để minh họa.
Trước thuế quan:
- Giá vốn: $500
- Giá bán lẻ (giả sử lợi nhuận gộp +30%): $500 × 1.30 = $650
- Thuế bán hàng 8%: $650 × 8% = $52
- Tổng người tiêu dùng trả: $650 + $52 = $702
Sau thuế quan 25%:
- Thuế nhập khẩu: $500 × 25% = $125
- Giá vốn mới: $500 + $125 = $625
- Giá bán lẻ: $625 × 1.30 = $812.50
- Thuế bán hàng: $812.50 × 8% = $65.00
- Tổng người tiêu dùng trả: $812.50 + $65 = $877.50
Chênh lệch người tiêu dùng phải gánh:
- $877.50 − $702.00 = $175.50
=> Tức là người mua tại California “chi thêm” ~$175.50 so với giả định không có thuế quan.
Phân tích chi tiết:
- Trong ~$175.50 tăng thêm:
- $125 là thuế quan thực sự chuyển vào ngân sách liên bang.
- $13 là tăng thuế bán hàng do giá bán tăng.
- ~$37.50 là phần tăng lợi nhuận gộp doanh nghiệp (nếu họ giữ % lợi nhuận giống trước) — tuy nhiên trong thực tế có thể doanh nghiệp bị ép giảm biên lợi nhuận để giữ giá cạnh tranh, hoặc cắt chi phí → phần này có thể bị doanh nghiệp chịu hoặc chuyển sang người tiêu dùng khác.
- Nếu doanh nghiệp chịu phần lợi nhuận thêm thì họ vẫn chịu chi phí đầu vào cao hơn, dễ tổn thương hơn.
So sánh “mỗi $1 thuế thu được tạo ra thiệt hại bao nhiêu?”
Dựa ví dụ:
- Thuế quan thu vào ngân sách: ~$125 (đối với chiếc máy giặt $500)
- Thiệt hại người tiêu dùng thêm: ~$175.50
Tỷ lệ thiệt hại / thuế = $175.50 ÷ $125 ≈ 1.40 (tức ~$1.40 thiệt hại cho mỗi $1 thuế thu vào).
Đây là con số ở “đơn vị mặt hàng” rất nhỏ; nếu mở rộng ra toàn nền kinh tế — theo các ước tính quốc gia — tỷ lệ này có thể gấp nhiều lần:
- Theo phân tích của Yale Budget Lab: các hộ gia đình chịu mất ~$3 800 mỗi năm do thuế quan, trong khi ngân sách thu được thấp hơn nhiều. (Investopedia)
- Theo Deloitte Sensiba: “thuế quan tạo gánh nặng thuế bán hàng & sử dụng (sales & use tax) cho người tiêu dùng.” (Sensiba)
- Theo ABC News dẫn Goldman Sachs: người tiêu dùng sẽ chịu ~55% toàn bộ chi phí thuế quan năm này. (ABC News)
Như vậy: mỗi $1 thuế thu vào ngân sách không những không là “lợi”, mà còn dẫn tới thiệt hại gấp đôi hoặc hơn cho người tiêu dùng + doanh nghiệp.
Thiệt hại đối với doanh nghiệp California
- Doanh nghiệp California đã chịu ~$11.3 tỷ chi phí thuế quan từ đầu 2025 (tháng 1–5) — ~5 tháng mà đã lớn như vậy. (Governor of California)
- Thiệt hại đối với việc làm (>64 000 việc làm bị mất) cho cả tiểu bang. (Governor of California)
- Khi doanh nghiệp chịu chi phí cao hơn, họ có hai lựa chọn: (i) tăng giá bán → người tiêu dùng chịu thêm; (ii) giảm biên lợi nhuận → việc làm và đầu tư bị cắt → tăng trưởng bị ảnh hưởng.
Điều này càng làm tăng chi phí vô hình (deadweight loss): sản xuất ít đi, chuỗi cung ứng bị gián đoạn, đầu tư bị hoãn. Theo phân tích từ UCLA và các viện nghiên cứu: thuế quan là thuế lùi (regressive tax) — người thu nhập thấp bị ảnh hưởng nặng hơn. (The Budget Lab at Yale)
✅ Kết luận
Tại California – một tiểu bang nhập khẩu mạnh và có chuỗi cung ứng toàn cầu — thuế quan của chính phủ liên bang không chỉ đơn thuần là “nguồn thu nhỏ” mà đang là chi phí lớn nhất đặt lên vai người tiêu dùng và doanh nghiệp.
- Một chiếc máy giặt trị giá $500 có thể khiến người mua phải thanh toán thêm ~$175.50 do thuế quan.
- Mở rộng ra toàn California: hàng chục tỷ đô thiệt hại người dân và doanh nghiệp chịu, trong khi ngân sách thu về từ thuế quan thấp hơn nhiều.
- Kết quả: mỗi $1 thuế thu vào thường “đánh đổi” hơn $1 thiệt hại, khiến chính sách thuế quan trở thành một canh bạc với tương lai kinh tế — chứ không phải là công cụ tăng trưởng bền vững.
Nếu chính sách này tiếp tục, tổn thất về lâu dài có thể lớn hơn nhiều: giảm tăng trưởng, giảm việc làm, giảm đầu tư — và niềm tin của người dân vào thể chế kinh tế sẽ bị xói mòn.
Chính vì vậy, trước khi hàng loạt thuế quan được mở rộng thêm hoặc trở thành thường lệ — “người mua sản phẩm $500”, “công nhân California mất việc”, “hộ gia đình phải chi thêm $3.000/năm” — cần được nhìn thấy rõ ràng và thảo luận nghiêm túc.