Spiegel: “Rồi người Mỹ sẽ nhận ra rằng hoàng đế đang trần truồng như nhộng”

Donald Trump được coi là một người có ảnh hưởng lớn tới thị trường, nhưng nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông ta đến nay là một sự thất bại. Nhà kinh tế Martin Lück giải thích việc gì đang xảy ra, liệu cơn sốt AI có đang qua đi, và tại sao cổ phiếu châu Âu hiện nay lại hấp dẫn hơn.

Hỏi: Thưa ông Lück, nhiều nhà đầu tư đã đặt hy vọng vào Donald Trump và vào triển vọng cắt giảm thuế cũng như nới lỏng các quy định, nhưng trên thị trường chứng khoán các dấu hiệu lạc quan hoàn toàn thiếu vắng. Chỉ số S&P 500 của Mỹ hiện ngang mức trước cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 5 tháng 11 năm 2024. Ông nghĩ sao về điều này?

Lück: Điều này chủ yếu là do các cổ phiếu công nghệ, các cổ phiếu đã chiếm ưu thế trong nhiều năm qua. Chúng hiện đang được định giá quá cao. Việc các cổ phiếu này có sự điều chỉnh là điều đã được dự báo trước. Những gì quá đắt đỏ thì thường hay biến động mạnh. Cả thị trường đang chịu ảnh hưởng do sự sụt giảm này.

Hỏi: Vậy nguyên nhân cụ thể nào làm các cổ phiếu công nghệ yếu đi?

Lück: Một phần là mối quan hệ chặt chẽ giữa “giới tinh hoa công nghệ“ và Trump. Các nhà đầu tư cảm thấy lo lắng khi thấy các “tech bros” lại chịu sự điều khiển của một nhà độc tài kém khả năng logic, lại đứng dàn chào ông ta trong lễ nhậm chức. Không ai biết mối quan hệ này sẽ kéo dài bao lâu và điều gì sẽ xảy ra nếu nó kết thúc.

Chính quyền Mỹ ngày nay bao gồm những người có lợi ích hoàn toàn khác biệt nhau: Có những người cơ hội chủ nghĩa như Elon Musk, những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan, và cũng có những kẻ cực đoan như Steve Bannon, người đang dần dần lấy lại ảnh hưởng và không ưa gì Musk. Những người hâm mộ Trump cũng không quên rằng chính các CEO đã từng ghét Trump thậm tệ lúc ban đầu.

Hỏi: Còn lý do khác thì sao?

Lück: Thành công của công ty startup Trung Quốc Deepseek đã làm mất đi phần nào sự kỳ diệu của trí tuệ nhân tạo (AI). Dù chúng ta lúc nào cũng nên nghi ngờ các dữ liệu từ Trung Quốc, nhưng thực tế là Deepseek chỉ tốn vài triệu đô la mà vẫn hoạt động tốt – Điều này khiến người ta tự hỏi, liệu AI có thực sự là một sản phẩm đặc biệt hay chỉ là một thứ hàng hóa phổ thông, dễ dàng tiếp cận. Trí tuệ nhân tạo hiện giờ không còn huyền bí như trước nữa. Và vì cổ phiếu công nghệ được đánh giá cao dựa trên AI, giờ đây tất cả đang được điều chỉnh lại.

Hỏi: Cả giá trị Bitcoin cũng đã giảm mạnh, dù xung quanh Trump có rất nhiều fan của tiền mã hóa, và bản thân Trump cũng đã phát hành một đồng Coin Meme. Giờ ông ta thông báo sẽ đưa Bitcoin, Ether và các loại tiền mã hóa khác vào một quỹ dự trữ chiến lược mới. Điều này có thể giúp Mỹ kiểm soát giá trị của tiền mã hóa và làm khó các quốc gia khác trong việc tìm kiếm các lựa chọn thay thế cho đồng đô la. Ông nghĩ sao về điều này?

Lück: Những ai đầu tư vào tiền mã hóa cần phải hiểu rằng, đây là một lớp tài sản không có giá trị cơ bản và có sự biến động mạnh mẽ hơn so với thị trường chứng khoán. Do đó, việc giá trị của tiền mã hóa giảm mạnh trong bối cảnh các cổ phiếu công nghệ và chứng khoán Mỹ yếu đi là điều có thể dự đoán trước. Việc Trump không có hành động rõ ràng về vấn đề này trong thời gian dài đã làm nhiều nhà đầu tư thất vọng. Liệu những phát biểu mới đây của Trump có tạo ra sự thay đổi lâu dài hay không thì vẫn còn phải chờ xem.

Hỏi: Một điểm đáng chú ý khác là cổ phiếu của các công ty vừa và nhỏ của Mỹ đang suy yếu, điều này có thể thấy qua chỉ số Russell 2000. Những công ty này có thể có nhiều người lao động là người Mỹ, và thậm chí nhiều người trong số họ là cử tri của Trump, thay vì những công ty lớn. Vậy tại sao các cổ phiếu này lại yếu kém đến vậy?

Lück: Các nhà đầu tư không chỉ đơn giản mua những cổ phiếu này với hy vọng rằng việc cắt giảm thuế và nới lỏng quy định sẽ sớm tạo ra sự phục hồi. Niềm tin vào sự ổn định của chính trị Mỹ hiện đang giảm mạnh một cách rõ rệt.

Hỏi: Hạ viện Mỹ vừa thông qua kế hoạch của Trump nhằm cắt giảm thuế cho người dân Mỹ 4,5 ngàn tỷ đô la đến năm 2028 và cắt giảm chi tiêu công 2 ngàn tỷ đô la. Kế hoạch này còn phải được Thượng viện thông qua, nơi mà đảng Cộng hòa cũng đang chiếm ưu thế. Liệu điều này có thể tạo ra một làn sóng phục hồi, đặc biệt là đối với các công ty vừa và nhỏ của Mỹ không?

Lück: Có thể lắm, nếu các kế hoạch này được triển khai cụ thể và rõ ràng về thể thức kinh tài cho chúng. Khi đó, tác động đến doanh thu và lợi nhuận của từng công ty có thể được tính toán. Tuy nhiên, điều bất lợi có thể là việc cắt giảm chi tiêu công rộng rãi và sa thải công chức. Điều này sẽ dẫn đến việc giảm cầu trong kinh tế. Tất cả vẫn còn khá mơ hồ.

Hỏi: Về thuế quan, Trump đã có những quyết định rất lộn xộn. Đầu tiên Trump dọa áp thuế cao đối với Canada và Mexico, sau đó lại hoãn việc này, dù các nước này chỉ đưa ra những đề nghị đàm phán rất hạn chế. Thị trường cổ phiếu phản ứng ra sao về điều này?

Lück: Việc này cho thấy rõ sự thiếu năng lực của Trump. Chỉ số kinh tế duy nhất mà Trump hiểu là lãi suất. Ông ta còn không hiểu rằng, chính người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ mới là những người phải trả thuế quan. Một ngày nào đó, có thể tăng trưởng kinh tế của Mỹ sẽ giảm dưới mức tăng trưởng tiềm năng, và lúc đó người Mỹ sẽ nhận ra rằng, hoàng đế đang trần truồng như nhộng.

Hỏi: Mặt khác, Apple vừa thông báo sẽ đầu tư 500 tỷ đô la vào Mỹ và tạo ra 20.000 việc làm. Có lẽ đây cũng là một cách để công ty này độc lập hơn trước những tuyên bố áp thuế cao của Trump đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, nơi Apple sản xuất điện thoại di động. Có phải các đe dọa của Trump cũng đang có tác dụng không?

Lück: Tôi nghi ngờ rằng thuế quan là lý do chính khiến Apple đưa ra thông báo như vậy. Thực tế, đây là biểu hiện của cuộc đối đầu công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc, và sẽ khiến giá iPhone tăng cao.

Hỏi: Liệu đây có thể chỉ là chiến lược của Apple – thảy ra một con số đầu tư lớn để xoa dịu Trump?

Lück: Hoàn toàn có thể, vì không ai kiểm chứng được điều này. Các CEO đang chơi trò “Bullshit-Bingo” và tâng bốc cái tôi của Trump. Các chính phủ châu Âu cũng nên làm như vậy. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron là một người rất giỏi trong việc này. Nhưng thực tế là: Ai thường xuyên lừa dối thế giới, thì cuối cùng cũng sẽ bị lừa lại bằng kiểu đó.

Hỏi: Nhìn tổng thể thì nền kinh tế Mỹ đang gửi đi những tín hiệu lạ lùng: Thị trường chứng khoán đang chậm lại, lòng tin của người tiêu dùng giảm sút. Mặt khác, chờ đợi về mức lạm phát lại tăng lên, trong khi đáng lẽ chúng phải giảm đi trong bối cảnh triển vọng u ám. Điều kỳ lạ hơn là, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ, vốn phải tăng khi kỳ vọng lạm phát tăng, thì lại đang giảm. Ông nghĩ sao về điều này?

Lück: Lợi suất trái phiếu (Bond yield) và từ đó chi phí cho nợ công đã tăng mạnh từ cuối mùa hè, vì mọi người dự đoán Trump sẽ thắng cử. Người ta lo ngại rằng dưới nhiệm kỳ Trump 2, nợ công sẽ tăng vọt và Mỹ sẽ trở thành một con nợ nguy hiểm hơn.

Tuy nhiên, hiện tại nền kinh tế đang yếu đi và nhiều nhà đầu tư tin rằng thuế quan mà Trump đe dọa sẽ không tác động nhiều đến lạm phát. Nhưng đây là một sai lầm: Khi thuế quan có hiệu lực, lợi suất trái phiếu sẽ lại tăng lên. Tình trạng nợ công của Mỹ sẽ xấu đi, và lạm phát cũng sẽ tiếp tục tăng. Dự báo là lạm phát sẽ vượt qua 3% trong năm nay.

Hỏi: Vậy Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), vốn đang trong mối quan hệ không mặn nồng với Trump, có thể sẽ tăng lãi suất và khiến ông ta sẽ đùng đùng nổi giận?

Lück: Hoặc là như vậy, hoặc là thị trường tin rằng Fed sẽ đầu hàng, khuất phục trước Trump và không thể kiểm soát được lạm phát. Tôi tin chắc rằng Trump sẽ cố gắng đưa Fed vào quỹ đạo của mình từ năm 2026. Khi đó thống đốc ngân hàng Jerome Powell sẽ xong nhiệm kỳ. Nhiều lãnh đạo Fed khác cũng sẽ rời đi, giúp Trump đưa người thân tín của mình vào các vị trí then chốt của Fed. Hiện tại, có vẻ như cuộc chiến giữa Trump và Fed đang tạm lắng.

Hỏi: Điều này có ý nghĩa gì trong năm nay?

Lück: Mỹ có thể rơi vào tình trạng như năm 2022, tức là “stagflation” — nền kinh tế trì trệ nhưng lạm phát vẫn cao. Cổ phiếu sẽ gặp khó khăn vì nền kinh tế yếu, còn giá trị trái phiếu sẽ giảm vì lạm phát tăng. Trump sẽ không thể chấp nhận điều này. Tuy nhiên, tôi hiện không thấy một cuộc suy thoái thực sự.

Hỏi: Thị trường bất động sản Mỹ, thường là khởi nguồn của các cuộc khủng hoảng kinh tế, hiện đang có lãi suất vay thế chấp và giá bất động sản ở mức cao, điều này khiến người mua lo ngại. Do đó, doanh số bán nhà cũ từ tháng 12 đến tháng 1 đã giảm 30%, còn số lượng nhà mới xây giảm 10%. Ông có lo ngại không?

Lück: Thị trường bất động sản biến động như tất cả mọi thứ khác. Tuy nhiên, tôi không xem thị trường bất động sản tư nhân là vấn đề lớn, mà tôi lại lo ngại nhiều hơn về thị trường bất động sản thương mại. Chúng ta có thể rơi vào một kịch bản giống như đầu năm 2023, khi Ngân hàng Silicon Valley và các ngân hàng trung bình khác gần như khiến một cuộc khủng hoảng tài chính bùng nổ. Nếu kỳ vọng lạm phát và lãi suất tăng mạnh, có thể dẫn đến một phản ứng dây chuyền.

Hỏi: Phản ứng dây chuyền đó sẽ như thế nào?

Lück: Các nhà đầu tư sẽ rút tiền gửi khỏi các ngân hàng khu vực, vì họ có thể kiếm được nhiều tiền hơn ở nơi khác. Khi đó, các ngân hàng sẽ cần thanh khoản ngay lập tức và yêu cầu trả nợ các khoản vay bất động sản thương mại. Hoặc họ sẽ yêu cầu tài sản bảo đảm lớn hơn từ các công ty bất động sản, mà các công ty này có thể không có. Khi đó, các khoản vay cũng sẽ đến hạn. Đó sẽ là một vấn đề nghiêm trọng – nếu chúng ta chỉ nói theo kiểu thận trọng.

Hỏi: Chúng ta ở châu Âu may mắn hơn, nơi mà cổ phiếu đang phát triển tốt hơn so với Mỹ. Tại sao lại như vậy?

Lück: Vì châu Âu đang nằm dưới đáy về tăng trưởng, và cổ phiếu châu Âu hiện đang được định giá thấp hơn 40% so với cổ phiếu Mỹ. Điều này tạo ra cơ hội mua cho các nhà đầu tư. Nếu nền kinh tế châu Âu phục hồi, thu nhập thực tế tăng lên và thúc đẩy tiêu dùng, thì đà tăng giá này là hợp lý.

Hỏi: Chính phủ mới của Đức cần gửi đi tín hiệu gì cho nền kinh tế?

Lück: Nếu tình hình chung không phức tạp như hiện nay thì nguyên tắc là: Chính phủ cần phải đưa châu Âu lại gần nhau hơn và đặc biệt Đức tiến gần với Pháp hơn, cải cách quy tắc về trần nợ, thay vì tạo ra các quỹ đặc biệt mới, và họ nên cho phép đầu tư vào quốc phòng và cơ sở hạ tầng công cộng được tính ngoài ngân sách. Trong ngắn hạn điều này sẽ rất khó khăn, và tôi nghi ngờ liệu đảng CDU (sẽ cầm quyền sắp tới ở Đức) có đủ dũng cảm để làm điều này hay không. Tuy nhiên, đây là điều cực kỳ cần thiết để gửi tín hiệu tới Mỹ.

______

Ghi chú: Martin Lück là người sáng lập công ty nghiên cứu và tư vấn Macro Monkey. Trước đó, ông đã làm chiến lược gia đầu tư tại Blackrock Đức và UBS.

Nguồn : Báo Tiếng Dân