Cuộc rút lui hàng loạt của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) khỏi các vụ kiện tiền mã hóa trong nhiệm kỳ hai của Tổng thống Donald Trump không đơn thuần là một điều chỉnh chính sách. Những gì đang diễn ra cho thấy một sự dịch chuyển quyền lực có hệ thống, nơi ranh giới giữa nhà điều tiết, nhà làm luật và người hưởng lợi bị xóa nhòa một cách nguy hiểm.
VietnamWeek
1. Một sự đảo chiều chưa từng có tiền lệ
Dữ liệu từ điều tra của The New York Times cho thấy mức độ đảo chiều là chưa từng có trong lịch sử SEC:
-
Dưới thời Biden: hơn 2 vụ kiện crypto mỗi tháng
-
Nhiệm kỳ đầu Trump: khoảng 1 vụ/tháng
-
Nhiệm kỳ hai Trump: 0 vụ khởi kiện mới
-
Hơn 60% các vụ kiện crypto đang tồn tại bị đóng băng, hủy bỏ hoặc giảm nhẹ
-
33% các vụ kiện thừa hưởng từ thời Biden bị SEC hủy bỏ, so với 4% ở các ngành khác
Một cơ quan được sinh ra từ Đại Khủng Hoảng để bảo vệ nhà đầu tư, nay gần như buông hoàn toàn dây cương với một ngành có mức độ rủi ro, gian lận và đầu cơ cao nhất hệ thống tài chính hiện nay.
2. “Regulation by enforcement” – hay cái cớ cho sự rút lui?
Lập luận chính thức của SEC thời Trump 2.0 là:
“Chúng tôi chấm dứt việc điều tiết bằng cưỡng chế pháp lý.”
Nhưng thực tế cho thấy vấn đề không nằm ở cách điều tiết, mà ở việc điều tiết có còn tồn tại hay không.
Nếu SEC cho rằng các vụ kiện trước đây “không có cơ sở pháp lý”, thì câu hỏi hiển nhiên là:
-
Vì sao chỉ crypto được ưu ái rút lui, trong khi các lĩnh vực tài chính khác vẫn bị truy tố đều đặn?
-
Vì sao các vụ được hủy bỏ lại tập trung bất thường vào những công ty có quan hệ tài chính – chính trị với gia đình Trump?
Đây không còn là tranh luận học thuật về luật chứng khoán, mà là vấn đề lựa chọn chính trị.
3. Xung đột lợi ích: khi tổng thống vừa là trọng tài, vừa là cầu thủ
Trump không chỉ là tổng thống định hình chính sách crypto. Ông còn là:
-
Người quảng bá và hưởng lợi từ World Liberty Financial
-
Chủ sở hữu công ty truyền thông dự định đưa Ripple vào quỹ đầu tư công chúng
-
-
Binance (giao dịch 2 tỷ USD bằng token World Liberty)
-
Justin Sun (75 triệu USD token)
-
DRW/Cumberland (đầu tư gần 100 triệu USD sau khi SEC rút kiện)
-
Gemini/Winklevoss (đóng góp chính trị + kinh doanh chồng chéo)
Gia đình ông nhận dòng tiền trực tiếp hoặc gián tiếp từ:
-
Dù không có bằng chứng Trump trực tiếp ra lệnh cho SEC, thì xung đột lợi ích cấu trúc vẫn tồn tại rõ ràng:
Chính sách công đang song hành với lợi ích tư.
Trong bất kỳ nền dân chủ trưởng thành nào, chỉ riêng nguy cơ xung đột đã đủ để kích hoạt cơ chế giám sát. Nhưng trong Trump 2.0, nguy cơ đó lại trở thành trạng thái bình thường mới.
4. SEC từ cơ quan độc lập thành cơ quan “thuận gió”
Về mặt thể chế, SEC vẫn là một cơ quan độc lập. Nhưng thực tế cho thấy:
-
Nhân sự chủ chốt bị điều chuyển hoặc vô hiệu hóa
-
Các luật sư sự nghiệp từ chối ký hồ sơ hoặc rời bỏ vị trí
-
Quyền chủ tịch và chủ tịch mới công khai phủ nhận các lý thuyết pháp lý trước đây
-
Các vụ kiện đang xử bị xem là “không phù hợp để tiếp tục”
Điều này tạo ra một tiền lệ nguy hiểm:
👉 Một ngành đủ mạnh về chính trị và tài chính có thể khiến cơ quan giám sát tự rút lui mà không cần thay luật.
5. Người thắng – kẻ thua là ai?
Người thắng:
-
Các tập đoàn crypto lớn, đặc biệt là những công ty có quan hệ chính trị
-
Dòng tiền đầu cơ ngắn hạn
-
Gia đình Trump và hệ sinh thái kinh doanh xoay quanh crypto
Kẻ thua:
-
Nhà đầu tư nhỏ lẻ
-
Tính minh bạch thị trường
-
Uy tín thể chế của SEC
-
Sự ổn định dài hạn của hệ thống tài chính
Như lời cựu luật sư SEC Christopher Martin:
“Họ đã ném nhà đầu tư cho bầy sói.”
6. Câu hỏi lớn hơn cho nước Mỹ
Vấn đề cốt lõi không chỉ là crypto. Mà là:
-
Liệu các cơ quan độc lập có còn thực sự độc lập?
-
Liệu luật pháp có còn được áp dụng bình đẳng?
-
Liệu lợi ích công có đang bị hy sinh cho lợi ích cá nhân ở tầng cao nhất quyền lực?
Crypto chỉ là mặt trận đầu tiên. Nếu mô hình này được chấp nhận, nó có thể lan sang:
-
Truyền thông
-
Công nghệ AI
-
Quốc phòng – an ninh
-
Tài chính quốc tế
Kết luận
SEC dưới thời Trump 2.0 không đơn thuần là “nhẹ tay hơn với crypto”.
Đó là biểu hiện của một cuộc tái cấu trúc quyền lực, nơi:
Luật pháp được uốn theo chính trị,
chính trị uốn theo lợi ích,
và lợi ích tập trung vào một nhóm rất hẹp.
Câu hỏi không còn là crypto có phải chứng khoán hay không.
Mà là: nền dân chủ Mỹ có còn đủ cơ chế để tự bảo vệ mình trước xung đột lợi ích quyền lực hay không.