BÊN TRONG NỖ LỰC HỢP THỨC HÓA “KẾ HOẠCH 28”**
Bài điều tra – VietnamWeek
Lời nói dối lịch sử hay nỗ lực cứu vãn nội các?
Khi Ngoại trưởng Marco Rubio bất ngờ tuyên bố trước báo chí rằng “Kế hoạch 28 điểm cho Ukraine được soạn thảo bởi Bộ Ngoại giao”, Washington lập tức rúng động.
Tuyên bố này đi ngược lại toàn bộ dữ liệu rò rỉ suốt tuần qua từ Axios, AP, Reuters và CBS – tất cả đều cho thấy bản kế hoạch được thai nghén không phải trong hành lang Foggy Bottom, mà tại một cuộc họp bí mật ở Miami do nhóm thân tín của Donald Trump thực hiện.
Câu hỏi bật ra ngay lập tức:
Vì sao một Ngoại trưởng mới nhậm chức lại cố nhận trách nhiệm về một bản kế hoạch mà Bộ của ông không hề soạn?
Phân tích sâu hơn cho thấy đây không phải là nhầm lẫn. Đây là một đòn chắn chính trị – một hàng rào sống – nhằm bảo vệ Tổng thống Trump khỏi cáo buộc đã vận hành một “kênh ngoại giao bóng tối” với Nga, bypass toàn bộ thể chế an ninh quốc gia của Mỹ.
Kế hoạch 28 – sản phẩm của một “chính phủ song song”?
Những tài liệu rò rỉ cho thấy:
-
Không có cuộc họp chính thức nào tại Bộ Ngoại giao về kế hoạch.
-
Không có chuyên gia luật quốc tế, NATO, hay an ninh châu Âu tham gia.
-
Không có tham vấn với Ukraine hay EU.
Thay vào đó, bản kế hoạch được xây dựng bởi:
-
Jared Kushner – nhân vật có lịch sử quan hệ mờ đục với các quỹ Trung Đông.
-
Richard Grenell – từng bị EU xem là “người của Moscow”.
-
Steve Witkoff – tỷ phú bất động sản, không phải chuyên gia an ninh hay ngoại giao.
Bản kế hoạch này không đi qua các kênh chính thức của Bộ Ngoại giao, Hội đồng An ninh Quốc gia hay Lầu Năm Góc.
Nó thậm chí còn không phải là kế hoạch của chính phủ Mỹ – mà là kế hoạch của Trump và mạng lưới thân tín.
Trong lịch sử Mỹ, các “kênh bóng tối” như vậy từng gây ra các scandal:
-
Iran–Contra (Reagan)
-
Giuliani–Ukraine (Trump 2019)
-
Backchannel với Nga mùa bầu cử 2016
Kế hoạch 28 có tất cả các dấu hiệu của một mô hình tương tự, nhưng ở quy mô nguy hiểm hơn nhiều, khi liên quan đến tái phân định ranh giới lãnh thổ ở châu Âu và phục hồi vị thế địa chính trị của Nga.
Khi sự thật rò rỉ, Rubio buộc phải “đứng vào lửa”
Tuyên bố của Rubio có thể được xem dưới ba tầng chính trị.
1. Tầng thứ nhất: Cứu uy tín của Bộ Ngoại giao
Nếu mọi người biết kế hoạch này không phải do Bộ Ngoại giao soạn:
→ Bộ sẽ bị xem là vô hiệu, bị loại ra khỏi các quyết định quan trọng.
Điều này làm suy yếu chính Marco Rubio, người chỉ mới ngồi ghế Ngoại trưởng được vài tháng.
Việc “nhận” bản kế hoạch về phía mình là cách để cứu lại uy tín tổ chức.
2. Tầng thứ hai: Cứu Trump khỏi “shadow diplomacy scandal”
Quốc hội Mỹ có hai câu hỏi cực kỳ nhạy cảm:
-
Ai đã đàm phán với phía Nga?
-
Có kênh ngoại giao ngầm nào ngoài kiểm soát của Quốc hội không?
Nếu câu trả lời là “Grenell – Kushner – doanh nhân thân tín của Trump”, thì:
-
Quốc hội có thể mở điều tra đặc biệt.
-
Nhóm cố vấn của Trump có thể bị điều trần và truy cứu trách nhiệm hình sự (Logan Act, lạm dụng quyền lực hành pháp).
Rubio cố gắng chặn đứng kịch bản này bằng câu chuyện rằng:
“Không có kênh bóng tối. Đây chỉ là quy trình chính phủ bình thường.”
Nhưng các dữ liệu rò rỉ làm lộ sự thật ngược lại.
3. Tầng thứ ba: Cứu chính mình
Rubio đang ở vị trí cực kỳ mong manh:
-
Không kiểm soát được nhóm thân tín của Trump.
-
Không nắm được các cuộc họp quan trọng.
-
Không có quyền can thiệp khi Trump chỉ đạo trực tiếp Grenell và Kushner.
Nếu để lộ rằng Bộ Ngoại giao bị bypass hoàn toàn, vị trí của Rubio sẽ trở thành trò cười và có thể bị thay thế.
Khoảnh khắc bùng nổ: Khi EU và Ukraine lật tẩy cơ chế Miami
Điều khiến Rubio mất kiểm soát là phản ứng quốc tế.
1. EU nhận ra không hề có tham vấn ngoại giao
Sau khi bản 28 điểm bị rò rỉ:
-
Đức nói họ chưa từng được hỏi ý kiến.
-
Pháp nói kế hoạch này “không phải sản phẩm của một nền ngoại giao chuyên nghiệp”.
-
Ba Lan gọi đây là “một thỏa thuận riêng giữa Trump và Nga”.
Châu Âu hiểu ngay rằng Bộ Ngoại giao Mỹ không hề tham gia soạn thảo.
2. Ukraine biết qua… báo chí
Kyiv nói rằng không nhận được bản kế hoạch từ BNG hay Nhà Trắng – mà từ… Reuters.
Đây là bằng chứng mạnh nhất cho thấy kế hoạch được xây ngoài kênh chính thống.
3. Nga tỏ ra… quá hài lòng
Kremlin xưng tụng Kế hoạch 28 như “đề xuất nghiêm túc đầu tiên từ phương Tây”.
Nga không giấu được sự hứng khởi – điều càng củng cố nghi ngờ rằng bản kế hoạch được soạn bởi nhóm thân Trump có tư duy “deal-making”, không phải tư duy an ninh quốc gia.
Quốc hội Mỹ chuẩn bị phản công
Sau tuyên bố của Rubio, hai ủy ban quyền lực nhất của Quốc hội đã bắt đầu xem xét:
-
Ủy ban Đối ngoại Thượng viện
-
Ủy ban Tình báo Hạ viện
Nguồn tin nội bộ (Politico, WaPo) xác nhận Quốc hội sẽ tiến hành 5 hành động.
1. Yêu cầu tài liệu (Subpoena)
Danh sách tài liệu Quốc hội muốn lấy:
-
Bản gốc Kế hoạch 28
-
Lịch họp Miami
-
Email/tin nhắn giữa Grenell – Kushner – Witkoff
-
Ghi nhớ nội bộ NSC và Bộ Ngoại giao
-
Nội dung trao đổi với Nga
Nếu các tài liệu này cho thấy Bộ Ngoại giao không soạn thảo kế hoạch → Rubio nói dối Quốc hội, một hành vi có hậu quả rất nặng.
2. Triệu tập điều trần
Danh sách người bị gọi trước tiên:
-
Marco Rubio
-
Richard Grenell
-
Jared Kushner
-
Cố vấn an ninh quốc gia bị bypass
-
Đại sứ Mỹ tại NATO
-
Một số diplomat châu Âu
Điều trần sẽ xoay quanh câu hỏi trung tâm:
“Ai thật sự là kiến trúc sư của Kế hoạch 28?”
3. Điều tra vi phạm Đạo luật Logan
Nếu Kushner và Grenell liên hệ với Nga mà không có ủy quyền chính thức:
→ Đây là vi phạm Logan Act.
→ Không ai từng bị bỏ tù vì Logan Act, nhưng nó là công cụ điều tra cực mạnh.
4. Khả năng mở điều tra đặc biệt (Special Committee)
Nếu bằng chứng cho thấy:
-
Trump bypass Bộ Ngoại giao,
-
đàm phán ngầm với Nga,
-
điều chỉnh kế hoạch an ninh châu Âu qua kênh thân hữu,
→ Quốc hội có thể mở một ủy ban tương tự Iran–Contra.
Đây là cơn ác mộng chính trị đối với Nhà Trắng.
5. Quốc hội có thể ra đạo luật hạn chế quyền của Trump trong đàm phán Ukraine–Nga
Như đã làm với:
-
Tổng thống Nixon (1974)
-
Ronald Reagan (1986)
-
Donald Trump (2017 – trừng phạt Nga)
Quốc hội hoàn toàn có quyền:
-
buộc Trump phải xin phép trước khi ký bất kỳ thỏa thuận nào,
-
ngăn Nga trở lại G8,
-
buộc mọi thỏa thuận phải phê duyệt lưỡng đảng.
Lịch sử tái diễn: Khi Tổng thống muốn “đi đêm”, Ngoại trưởng phải che chắn
Rubio không phải người đầu tiên đóng vai “khiên” cho tổng thống:
-
Mike Pompeo che cho Giuliani trong vụ Ukraine 2019.
-
Reagan để NSC tự ý điều hành Iran–Contra.
-
Nixon dùng kênh riêng với Trung Quốc, bypass Bộ Ngoại giao.
Nhưng trường hợp của Rubio khác ở chỗ:
Ông tham gia che chắn cho một thỏa thuận có khả năng tái định hình cả bản đồ an ninh châu Âu, không phải chỉ là một vụ “đi đêm chính trị”.
Đây là rủi ro lớn chưa từng thấy đối với một Ngoại trưởng Mỹ.
Kết luận: Rubio đã bước vào trận chiến mà ông không kiểm soát
Bằng cách đứng ra “nhận” Kế hoạch 28 thay cho Trump, Rubio:
-
đã bước vào tâm điểm của một siêu scandal ngoại giao,
-
có nguy cơ trở thành nhân chứng trọng tâm trong cuộc điều tra của Quốc hội,
-
và vô tình biến mình thành “hàng rào sống” bảo vệ những kẻ thật sự soạn thảo kế hoạch.
Điều mỉa mai là:
Nếu Quốc hội chứng minh rằng kế hoạch không phải từ Bộ Ngoại giao, Rubio sẽ là người đầu tiên bị châm ngòi trách nhiệm pháp lý.
Khi đó, câu hỏi lớn nhất không còn là:
“Ai viết Kế hoạch 28?”
Mà là:
“Ai sẽ trả giá cho việc cố che giấu nó?”
Và câu trả lời có thể là:
Marco Rubio – người đã đứng ra đỡ đạn cho Trump, đúng nghĩa đen.
Phần 2 – Bản đồ quyền lực của “nhóm Miami”: Kushner – Grenell – Witkoff và đường dây ngoại giao ngầm với Nga