Trong cuộc họp với các tướng lĩnh tại Quantico, Tổng thống Donald Trump đã phát biểu: “Chúng ta nên dùng một số thành phố nguy hiểm làm nơi huấn luyện cho quân đội. Vệ binh Quốc gia, nhưng là quân đội của chúng ta. Bởi vì chúng ta sẽ sớm tiến vào Chicago.” Đây là lời nói khiến nhiều người đặt câu hỏi: liệu quân đội Hoa Kỳ có thể được sử dụng để chống lại chính công dân của họ, ngay trên đất Mỹ?
1. Luật pháp Hoa Kỳ nói gì?
-
Posse Comitatus Act (1878): nghiêm cấm quân đội liên bang tham gia thực thi pháp luật trong nội địa. Đây là bức tường pháp lý ngăn không cho quân đội trở thành công cụ cảnh sát.
-
Insurrection Act (1807): là ngoại lệ hiếm hoi, cho phép Tổng thống triển khai quân đội trong trường hợp bạo loạn, nổi dậy hoặc chống đối luật liên bang. Tuy nhiên, việc biến các thành phố thành “bãi tập huấn” cho quân đội thì không hề được luật này cho phép.
-
Vệ binh Quốc gia: thông thường nằm dưới quyền chỉ huy của thống đốc bang. Chỉ khi được “liên bang hóa” (federalize) thì mới thuộc quyền Tổng thống. Điều này thường gây tranh cãi chính trị dữ dội, nhất là khi thống đốc bang phản đối.
2. Nguyên tắc dân chủ & hiến định
Quân nhân Mỹ khi tuyên thệ phục vụ đều thề trung thành với Hiến pháp, chứ không phải với một cá nhân hay đảng phái. Bài học từ Tòa án Nuremberg sau Thế chiến II khẳng định: một lệnh trái Hiến pháp hay vi phạm quyền con người thì không được phép tuân theo.
Chính vì thế, việc dùng quân đội để “huấn luyện” ngay trong các thành phố, chống lại dân thường, không chỉ bất hợp pháp mà còn trái với nguyên tắc hiến định.
3. Thực tế và giới hạn quyền lực
Trong lịch sử hiện đại, mỗi khi ý tưởng triển khai quân đội trong nội địa được nêu ra, Lầu Năm Góc và các tướng lĩnh đều rất thận trọng. Sự im lặng nặng nề của các tướng lĩnh tại Quantico sau phát biểu của Trump cũng chính là một thông điệp: quân đội không muốn bị biến thành công cụ chính trị.
4. Kết luận
Quân đội Hoa Kỳ, về luật pháp và truyền thống, không có sứ mệnh chống lại chính nhân dân trên đất Mỹ. Chỉ khi quân đội bị chính trị hóa, biến thành “của Trump” thay vì “của Hiến pháp”, thì kịch bản đen tối này mới có thể xảy ra.
Nền dân chủ Mỹ tồn tại vững chắc nhờ nguyên tắc kiểm soát và cân bằng, và quân đội là rào chắn quan trọng nhất để bảo vệ Hiến pháp, chứ không phải để phục vụ một cá nhân nào, dù người đó đang ngồi trong Phòng Bầu dục.