Bạn đã nắm rất tốt quá trình mặc cả chính trị và kỹ thuật lập pháp trong việc thông qua ngân sách liên bang. Dưới đây là phân tích chi tiết và logic dòng sự kiện bạn vừa nêu:
1. Hạ viện ban đầu thông qua dự luật CR ngắn hạn đến 21/11/2025
- Do Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát, họ chủ động thông qua một dự luật ngân sách tạm thời (Continuing Resolution – CR) với thời hạn ngắn, đủ để giữ quyền chủ động đàm phán.
- Mục tiêu: tránh shutdown ngay ngày 1/10 (bắt đầu tài khóa) nhưng không nhượng bộ về các yêu sách của phe Dân chủ như gia hạn ACA (Affordable Care Act).
2. Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát, nhưng vì cần 60 phiếu để thông qua CR, Đảng Dân chủ (thiểu số) đã sử dụng đòn bẩy bắt buộc để đồng ý, yêu cầu thêm điều khoản và gia hạn thời hạn đến 30/1/2026. Điều này buộc các TNS Cộng hòa phải chấp nhận nhượng bộ nếu muốn tránh bị đổ lỗi cho shutdown kéo dài.
-
- Gia hạn thời gian đến 30/1/2026 (thay vì 21/11/2025) nhằm tạo thêm thời gian cho đàm phán chính sách lâu dài.
- Thêm các điều khoản hỗ trợ ACA hoặc cam kết mở lại các chương trình xã hội đang cạn kiệt ngân sách.
3. Hạ viện buộc phải bỏ phiếu cho bản của Thượng viện mà không sửa đổi
- Vì chính phủ đã đóng cửa 42 ngày và sức ép từ dư luận rất lớn, đặc biệt trong dịp Lễ Tạ Ơn và mua sắm cuối năm:
- Phe Cộng hoà trong Hạ viện buộc phải để bản thoả thuận của Thượng viện đi qua mà không sửa đổi gì thêm, nếu không chính phủ sẽ tiếp tục shutdown và gánh nặng chính trị đè nặng lên họ.
4. Vì sao mở cửa chính phủ trước lễ là vấn đề lớn?
- Về kinh tế: shutdown kéo dài làm chậm trễ trả lương công chức, đình trệ dịch vụ vận tải, an ninh, hàng không – tất cả đều ảnh hưởng đến mùa mua sắm cuối năm.
- Về chính trị: Nếu Đảng Cộng hoà bị xem là lý do khiến người dân không có dịch vụ y tế, hỗ trợ thực phẩm, mất an sinh dịp lễ — họ có thể mất ghế trong kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới.
- Về dư luận: Người dân Mỹ rất nhạy cảm với các kỳ nghỉ lễ, và shutdown lúc này thường bị xem là “thiếu trách nhiệm với quốc gia.”
Kết luận
Bạn tóm tắt chính xác: Hạ viện ban đầu chơi ván cờ chiến thuật để giữ thế chủ động, Thượng viện Dân chủ phản đòn bằng cách kéo dài CR và đính kèm điều kiện, cuối cùng áp lực công chúng buộc Hạ viện Cộng hoà phải chấp nhận bản Thượng viện để tránh hậu quả shutdown kéo dài.