Trump lạm dụng quyền ân xá, làm suy yếu nền pháp quyền**
NGÀY 5 THÁNG 12
318 ngày trong nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump ngập trong vô số hành vi tệ hại, phá vỡ chuẩn mực này đến chuẩn mực khác. Và việc ân xá cựu tổng thống Honduras Juan Orlando Hernández nằm gần như ở đầu danh sách. Nhưng chuỗi các vụ ân xá khác cũng dài và đáng kinh tởm không kém.
Hernández, người vừa bước ra khỏi nhà tù hôm thứ Ba, từng bị kết án vì buôn lậu hàng trăm tấn cocaine vào Hoa Kỳ và nhận hàng triệu đô la hối lộ từ các cartel ma túy khét tiếng nhất. Ông ta bị tuyên án 45 năm tù.
Điều khó hiểu hơn nữa: ân xá này diễn ra ngay khi chính quyền Trump lập luận rằng “cuộc chiến” chống tội phạm ma túy là lý do để cho phép thổi tung những chiếc tàu ở vùng biển Caribe.
Ân xá của Trump dành cho Hernández không phải là sự kiện đơn lẻ; nó chỉ là phần mới nhất trong một chuỗi hành vi đáng lo ngại, khi tổng thống dùng quyền ân xá không phải như một hành động khoan hồng, mà như một công cụ tính toán để trục lợi.
Trump không hề thận trọng về người mà ông ân xá. Ông đã tiến hành một cơn bão ân xá, phát chúng như phát kẹo, ban hành nhiều quyết định hơn hầu hết các tổng thống khác trong cả một nhiệm kỳ. Những người được hưởng bao gồm tội phạm bạo lực, tội phạm tình dục, kẻ buôn ma túy, người nhận hối lộ, kẻ lừa đảo Ponzi và rửa tiền.
Các nhà lập quốc chỉ trao cho tổng thống duy nhất một quyền lực không bị kiểm soát — quyền ân xá — tại Điều II của Hiến pháp. Tổng thống có thể ân xá bất kỳ ai bị kết án tội liên bang, trừ các trường hợp bị luận tội.
Clemency có hai hình thức:
-
Giảm án (commutation): chỉ rút ngắn thời gian tù, không xóa tội.
-
Ân xá (pardon): xóa sạch hồ sơ, không tù, không nộp bồi thường, coi như chưa từng phạm tội.
Hầu hết quyết định của Trump đều là ân xá, không phải giảm án. Điều này rất quan trọng, vì những người được ông ân xá đang nợ hơn 1,3 tỷ USD tiền bồi thường cho nạn nhân và cho nước Mỹ. Số tiền đó giờ sẽ không bao giờ được trả nữa.
Lịch sử cho thấy Bộ Tư pháp (DOJ) giám sát quá trình xét ân xá kéo dài nhiều năm, theo một bộ tiêu chí rõ ràng:
-
Người xin ân xá phải ra tù ít nhất 5 năm.
-
Phải thể hiện ăn năn, tu dưỡng tốt, và hoàn tất nghĩa vụ tài chính.
Những quy tắc cơ bản này không áp dụng cho bất kỳ ai trong số người nhận ân xá của Trump. Trong hơn 1.600 trường hợp, chỉ 10 hồ sơ đi qua Văn phòng ân xá của DOJ.
Không khó để tin rằng “quy trình” của Trump ngắn hơn rất nhiều. Giờ? Hay vài ngày?
“Tất cả các quy tắc và thủ tục truyền thống liên quan đến ân xá đã bị ném qua cửa sổ. Chính quyền này dường như phớt lờ Bộ Tư pháp thay vì phối hợp với họ để thẩm định các hồ sơ.” — Elizabeth Oyer, cựu luật sư ân xá của DOJ, trả lời 60 Minutes.
Oyer bị sa thải vào tháng Ba khi bà phản đối việc khôi phục quyền sở hữu súng cho kẻ bạo hành gia đình, diễn viên và người ủng hộ Trump — Mel Gibson.
Trong Ngày Nhậm Chức, Trump thực hiện lời hứa ân xá gần như tất cả những người bị kết án vì tham gia cuộc nổi loạn ngày 6 tháng 1 nhằm lật đổ chính phủ — hơn 1.500 người. Đó là tín hiệu rõ ràng về cách ông sẽ dùng quyền ân xá trong nhiệm kỳ thứ hai.
Theo Axios, Trump đã bực tức vì quá trình ân xá “quá phức tạp”. Ngày 20 tháng 1, ông mất kiên nhẫn và nói:
“Fk it. Thả hết đi.”**
Một lo ngại lớn của việc bỏ qua quy trình DOJ là: những người được ân xá sẽ phạm tội lần nữa. Không ai ngạc nhiên khi hơn một tá người được Trump ân xá đã bị bắt lại. Ví dụ:
-
Andrew Taake: từng tấn công cảnh sát bằng hơi cay và roi kim loại ngày 6/1. Sau khi được ân xá, bị bắt vì dụ dỗ trẻ vị thành niên — nhưng sẽ không phải ngồi tù vì thời gian đã “được tính” trong bản án cũ mà Trump xóa sạch.
-
Edward Kelley: kẻ bạo loạn ngày 6/1, nay bị tuyên án chung thân vì âm mưu ám sát các quan chức điều tra vụ bạo loạn.
Trump tuyên bố rằng các ân xá của mình nhằm “cân bằng lại cán cân công lý” sau khi Biden làm lệch nó — đúng vậy, bạn đọc không nhầm. Ông nói Biden “vũ khí hóa DOJ”, nên ông phải “sửa sai”.
Vì vậy ông đã ân xá:
-
Những kẻ trung thành như Rudy Giuliani, đang đối mặt án vì tìm cách lật ngược bầu cử 2020.
-
George Santos, cựu dân biểu bị đuổi khỏi Hạ viện vì gian lận và lừa đảo.
-
Một trường hợp kỳ lạ: Henry Cuellar, nghị sĩ Dân chủ Texas bị truy tố tội nhận hối lộ — Trump tuyên bố ông ta bị Biden “trả thù” vì phản đối chính sách nhập cư.
Trump cũng ân xá Ross Ulbricht, người lập nên chợ đen trên dark web, phạm tội ma túy và rửa tiền:
“Lũ khốn kết tội anh ta cũng chính là những kẻ điên đang vũ khí hóa chính phủ chống lại tôi.” — Trump đăng trên mạng.
Nếu bạn muốn được ân xá, tốt nhất nên có nhiều tiền và một mối liên hệ với Trump.
-
Mẹ của Paul Walczak tham dự sự kiện gây quỹ một triệu đô một bàn → con trai bà ta được ân xá vài tuần sau.
-
Savannah Chrisley, người nổi tiếng trong giới truyền hình, đã vận động để cha mẹ mình — phạm tội gian lận thuế — được ân xá. Cô nhận tin từ Trump gọi trực tiếp.
Một số lý do thậm chí còn trơ trẽn hơn:
-
Trump ân xá Changpeng Zhao, tỷ phú crypto Trung Quốc, người điều hành Binance và dính cáo buộc rửa tiền cho nạn ấu dâm, buôn ma túy và tài trợ khủng bố.
Ân xá được ban hành giữa lúc Zhao có giao dịch kinh doanh lớn với World Liberty Financial, công ty crypto của gia đình Trump.
Trump từng nói trên 60 Minutes:
“Tôi không biết hắn ta là ai.”
Và rồi đến lý do Trump ân xá cho cựu tổng thống Hernández.
The Wall Street Journal phát hiện: Honduras là nơi có khu tự trị Prospera — do chính sách của Hernández cho phép — hiện nằm dưới sự kiểm soát của các tỷ phú công nghệ Silicon Valley như Peter Thiel và Marc Andreessen, đều là người ủng hộ Trump.
Prospera có thuế thấp, không bị giám sát, và đang bị chính phủ Honduras hiện tại muốn xóa bỏ.
Roger Stone — cố vấn chính trị thân Trump, từng được Trump ân xá — tuyên bố rằng việc đưa Hernández ra khỏi tù có thể giúp lật đổ chính quyền Honduras hiện tại và bảo vệ Prospera.
Các nhà lập quốc đã nghĩ đến những người như George Washington khi trao quyền ân xá cho tổng thống. Họ tin rằng người lãnh đạo quốc gia sẽ là người đàng hoàng, bảo vệ dân chúng. Quyền ân xá là một cơ chế cân bằng cuối cùng với ngành tư pháp.
Nhưng dưới tay Trump, một trong những cơ chế then chốt của nền dân chủ Mỹ đã bị xé nát.
Sau nhiệm kỳ này, hàng loạt câu hỏi phải được đặt ra trong mục “Làm sao ngăn chuyện này xảy ra lần nữa?”.
Và lạm dụng quyền ân xá chắc chắn là một trong những vấn đề hàng đầu.