Dự án 2025 là một sáng kiến được phát triển bởi Heritage Foundation, một viện nghiên cứu bảo thủ, nhằm thực hiện những thay đổi đáng kể đối với cơ cấu và hoạt động của chính phủ liên bang Hoa Kỳ. Đây là một chương trình hành động cho cựu Tổng thống Donald Trump nếu ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.
Dự án được xây dựng xoay quanh một chương trình nghị sự về chính sách bảo thủ và nhằm mục đích đảm bảo rằng những người trung thành với Đảng Cộng Hòa có mặt ở tất cả các cấp trong bộ máy của chính quyền liên bang để thực hiện các chính sách một cách hiệu quả ngay từ những ngày đầu tiên của chính quyền mới.
Nếu được ban hành, Dự Án 2025 sẽ mang lại những thay đổi đáng kể trên nhiều khía cạnh khác nhau của đời sống Mỹ, bao gồm các hoạt động của chính phủ, các quy định về môi trường, chính sách xã hội và cơ cấu dịch vụ dân sự.
Các đề xuất của Dự Án 2025 bao gồm nhiều lĩnh vực như chính sách kinh tế, các chương trình xã hội và hoạt động của chính phủ. Sau đây l2 một số kế hoạch đáng chú ý.
CHÍNH PHỦ VÀ DỊCH VỤ DÂN SỰ
Nguyên lý cốt lõi của Dự án 2025 là cải tổ bộ máy hành chánh liên bang. Kế hoạch này bao gồm việc phân loại lại hàng chục nghìn nhân viên liên bang theo “Bảng F” để tạo điều kiện sa thải và tuyển dụng nhân sự phù hợp với các giá trị bảo thủ dễ dàng hơn. Mục tiêu là để đảm bảo rằng các cơ quan liên bang có đội ngũ nhân viên là những cá nhân sẽ thực hiện chương trình nghị sự của tổng thống mà không gặp phải sự phản đối nào từ các công chức chuyên nghiệp.
QUY ĐỊNH VỀ MÔI TRƯỜNG
Dự Án 2025 tìm cách hủy bỏ nhiều chính sách về khí hậu của chính quyền Biden bao gồm các chương trình năng lượng tái tạo của Cơ Quan Bảo Vệ Môi trường (Environment Protection Agency), giảm ngân sách cho các sáng kiến “công lý môi trường” và tạm dừng việc mở rộng lưới điện cho năng lượng gió và mặt trời. Dự án tạo ra một môi trường pháp lý có lợi cho ngành nhiên liệu hóa thạch, có khả năng làm chậm quá trình chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo.
CHÍNH SÁCH XÃ HỘI
Dự án đưa ra những thay đổi đáng kể về các chính sách xã hội, đặc biệt là về quyền sinh sản và các vấn đề LGBTQ+. Dự án ủng hộ việc đảo ngược các biện pháp bảo vệ của liên bang đối với việc phá thai và tránh thai, đồng thời đề nghị phục hồi Đạo Luật Comstock để hạn chế thuốc phá thai đặt mua qua thư đồng thời đề xuất loại bỏ nguồn tài trợ của liên bang từ các nhà cung cấp dịch vụ sức khỏe sinh sản. Ngoài ra, nó bao gồm các biện pháp nhằm hạn chế quyền LGBTQ+ và loại bỏ các sáng kiến về đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) khỏi các chương trình liên bang.
GIÁO DỤC VÀ DỊCH VỤ CÔNG
Dự án 2025 kêu gọi tiết kiệm ngân sách nhằm loại bỏ Bộ Giáo Dục, trao thêm quyền kiểm soát các tiêu chuẩn giáo dục cho chính quyền tiểu bang và địa phương. Nó cũng sẽ loại bỏ chương trình giáo dục sớm cho trẻ em mới sinh đến 5 tuổi (Head Start). Dự án cũng đòi hỏi quyền lựa chọn trường học và sự kiểm soát của phụ huynh đối với các trường học.
DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ XÃ HỘI
Dự Án 2025 khuyến cáo tư nhân hóa nhiều dịch vụ công cộng khác nhau và giảm phạm vi của các chương trình xã hội liên bang, bao gồm Medicare, Medicaid và An sinh xã hội. Những thay đổi này sẽ chuyển sang sự phụ thuộc nhiều hơn vào chính quyền tiểu bang và địa phương cũng như các tổ chức tư nhân trong việc cung cấp các loại dịch vụ này.
NHẬP CƯ
Tăng tài trợ cho bức tường biên giới Mỹ-Mexico – một trong những dự án chính Trump của năm 2016 – được đề xuất trong Dự Án 2025. Tuy nhiên nổi bật hơn là sự hợp nhất của nhiều cơ quan di trú Mỹ và tăng cường quyền lực của họ. Các đề xuất khác bao gồm tăng phí đối với người nhập cư và cho phép thực hiện thủ tục nhanh chóng đối với những đơn xin dành cho di dân trả chi phí cao.
QUYỀN HÀNH PHÁP
Một khía cạnh quan trọng của Dự Án 2025 là việc mở rộng quyền hành pháp, củng cố quyền lực của tổng thống, giảm tính độc lập của các cơ quan liên bang và tăng cường quyền kiểm soát của tổng thống đối với việc thực hiện chính sách. Sự thay đổi này nhằm mục đích hợp lý hóa các quy trình ra quyết định nhưng làm tăng mối lo ngại về khả năng điều hành vượt quá khả năng.
NHẬN XÉT VỀ DỰ ÁN 2025
Các nhà phê bình cho rằng Dự Án 2025 sẽ làm tổn hại nền dân chủ và phúc lợi xã hội. Theo Democracy Forward Foundation, đây là một kế hoạch nhằm làm suy yếu phẩm chất của cuộc sống của hàng triệu người Mỹ bằng cách đặt ưu tiên cho các lợi ích đặc biệt và chủ nghĩa cực đoan về ý thức hệ trên quyền lợi của công chúng Mỹ . Nổi bật nhất là việc cắt giảm lương bổng, tạo ra nơi làm việc không an toàn, gây bất ổn cho nền kinh tế và làm suy yếu các biện pháp bảo vệ quyền công dân.
Những người ủng hộ tin rằng Dự Án 2025 là cần thiết để hợp lý hóa chính phủ liên bang, giảm chi tiêu và đảo ngược mọi thiệt hại do các chính sách tự do gây ra. Họ lập luận rằng sáng kiến này sẽ khôi phục các nguyên tắc bảo thủ trong quản trị, đảm bảo một chính phủ liên bang hạn chế, và hiệu quả hơn.
David Dewhirst, Cố vấn cấp cao của Thống Đốc Florida Ron DeSantis, nói về Dự Án 2025: “Để vị tổng thống bảo thủ tiếp theo thành công, cơ quan hành pháp phải có nhân sự ở mọi cấp độ với các nhà lãnh đạo bảo thủ đã được chứng minh trên khắp đất nước, những người sẽ can đảm và thực hiện hiệu quả các chính sách chương trình nghị sự của tổng thống.”
Kevin D. Roberts, Chủ tịch của Heritage Foundation, ca ngợi Dự Án 2025. Ông tuyên bố rằng nước Mỹ “đang trong quá trình của cuộc Cách Mạng lần thứ hai, sẽ không đổ máu nếu cánh tả cho phép.”
Chiến dịch tranh cử của ông Trump đã nhấn mạnh rằng Heritage Foundation là một nhóm bên ngoài và những đề xuất [bởi Heriatage Foundation] mà ông Trump chưa đích thân tán thành không nên được coi là kế hoạch của ông ta, mặc dù trong một số lĩnh vực có sự chồng chéo đáng kể giữa những gì Heritage Foundation đã đề nghị và những gì ông ta đã khởi xướng – bao gồm cả kế hoạch tập trung quyền lực vào nhánh hành pháp và loại bỏ các ràng buộc pháp lý và nhân sự ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Dân Biểu Ted Lieu (Dân Chủ, California), nhận định qua thông cáo báo chí: “Dự án 25 là một kế hoạch cấp tiến, cực đoan, ủng hộ chủ nghĩa độc tài được thúc đẩy bởi những người bảo thủ đang mong muốn đưa đất nước chúng ta tụt hậu. Đó là một phong trào do những kẻ cực đoan cực hữu lãnh đạo tấn công các nguyên tắc sáng lập đất nước của chúng ta, chẳng hạn như hệ thống kiểm tra và cân bằng, tự do ngôn luận và báo chí, cũng như sự tách biệt giữa tôn giáo và nhà nước, thể hiện một viễn cảnh ảm đạm và nguy hiểm đối với nước Mỹ.”
Dân biểu Diana DeGette (Dân Chủ, Colorado), qua thông cáo báo chí, nhận xét: “Chúng ta phải chống lại lộ trình cực đoan của Dự Án 2025 để đảm bảo rằng đất nước của chúng ta không bị thụt lùi trước chương trình nghị sự cực đoan của họ.”
James Singer, phát ngôn viên của chiến dịch Biden, cho biết trong một tuyên bố về ngày lễ 4/7: “Mỹ tuyên bố độc lập khỏi một vị vua chuyên chế, và bây giờ Donald Trump và các đồng minh của ông ta muốn biến ông ấy thành một trong những người chúng tôi trả giá.”
“Vào ngày 6/1, họ kiêu hãnh xông vào Điện Capitol của chúng ta để lật ngược cuộc bầu cử công bằng và chính trực mà Donald Trump đã thua – điều mà ngay cả Liên Minh Miền Nam cũng không thể thực hiện được – bây giờ họ đang mơ về một cuộc cách mạng bạo lực để tiêu diệt chính ý tưởng về nước Mỹ.”
KẾT LUẬN
Trump – được hỗ trợ và tiếp tay bởi những thành viên cực đoan MAGA, đang chuẩn bị một kế hoạch thống trị nước Mỹ bằng cách thay đổi thể chế chính trị, bỏ qua các quy định của pháp luật và sử dụng quyền lực không bị giới hạn để phục vụ lợi ích của phe bảo thủ cực hữu và thiểu số theo chủ nghĩa Dân Tộc Kitô Giáo Da Trắng (White Christian Nationalism). Công cụ của Trump và phe đảng Cộng Hòa MAGA dự định sử dụng để thực hiện chiến lược này chính là Dự Án 2025. Nếu được phép sử dụng, Dự Án 2025 sẽ biến Hoa Kỳ thành một nước độc tài cực hữu.
Một cuộc khảo sát do Navigator Research thực hiện mới đây được công bố hôm 10/7/2024 cho thấy đa số người Mỹ tin rằng Dự án 2025 là một chương trình nghị sự cực hữu phản ảnh quan điểm của Trump và chiến thắng của Đảng Cộng Hòa sẽ gây nguy hiểm cho người dân Mỹ. Dự án 2025 sẽ đẩy lui và loại bỏ các quyền công dân được Hiến Pháp bảo vệ và tự do. Đây là những lo ngại của những người được thăm dò ý kiến.
THAM KHẢO
(1) Maggie Astor, “Heritage Foundation Head Refers to ʻSecond American Revolutionʼ”, New York Times, July 3, 2024.
(2) Newsweek staff, “What Is Project 2025, the Conservative Plan to Remake the Federal Government?,” Newsweek, June 28, 2024.
(3) David Smith, “Trump’s Project 2025 plot would take
‘wrecking ball’ to US institutions, key Democrat warns,” The Guardian, June 11, 2024.
(4) Mike Wendling, “Project 2025: A wish list for a Trump
presidency, explained,” BBC, July 10, 2024.
(5) Julia Conley, “Majority in US Say Project 2025 Is Exactly What Trump Represents,” Common Dreams, July 10, 2024.
