Cựu tù nhân lương tâm Chu Mạnh Sơn, một nhà tranh đấu phải chạy trốn từ Việt Nam sang Thái Lan hồi năm 2017, nay đối diện nguy cơ bị nhà chức trách nước sở tại trục xuất và có thể bị bỏ tù với mức án nặng ở Việt Nam.
Ông Sơn, từng bị chính quyền Việt Nam bỏ tù 30 tháng từ năm 2011-2014 vì tội “tuyên truyền chống nhà nước”, nói với VOA qua điện thoại từ nơi giam giữ của nhà chức trách Thái Lan hôm 9/4 rằng ông bị họ bắt giữ về tội nhập cảnh bất hợp pháp.
Vào tối 11/4, giờ Bangkok, bà Lê Thị Phương, vợ ông Sơn, cho VOA biết ông vẫn đang bị tạm giam trong một trung tâm tạm giữ người nhập cư ở thủ đô của Thái Lan, gọi tắt là IDC.
Vợ chồng ông Sơn đi lánh nạn từ Việt Nam sau khi ông bị công an Việt Nam bắt tạm giam hồi đầu tháng 5/2016 với cáo buộc “kích động người dân biểu tình” liên quan đến vụ scandal nhà máy của hãng Formosa làm ô nhiễm biển ở miền trung Việt Nam.
Nói với VOA từ nơi bị tạm giam ở Bangkok, ông Sơn, 33 tuổi, cho hay ông đang làm thủ tục đi tị nạn chính trị ở Canada, và mới đây, theo yêu cầu từ Sở Di trú của nước này, trong vòng 30 ngày, ông phải nộp cho họ giấy chứng nhận tư pháp cho thấy ông không có tiền án, tiền sự ở Thái Lan.
Để có giấy này, hôm 8/4, ông Sơn cùng một gia đình người tị nạn khác gồm 4 người đến một đồn cảnh sát ở Bangkok làm thủ tục. Tuy nhiên, đồn cảnh sát đã báo cơ quan di trú của Thái Lan đến bắt cả 5 người, trong đó có ông Sơn.
Ông cho biết thêm: “Sáng 9/4, chúng tôi bị đưa ra tòa. Chúng tôi bị tòa phạt tiền. Cùng với đó, họ tuyên án là sẽ trục xuất chúng tôi sau khi về IDC”.
Theo lời ông Sơn, gia đình người tị nạn bị bắt cùng ông là ông Nguyễn Văn Thêm, bà Nguyễn Thị Luyến cùng 2 cháu nhỏ, đã chờ đợi để đi tị nạn trong 10 năm.
Vợ ông Sơn và hai con, gồm một cháu 4 tuổi và một cháu mới sinh cách đây ít ngày, không đi cùng ông nên không bị bắt.
Vẫn theo ông Sơn, cả hai gia đình đang phải đi tị nạn đều chưa hề phạm tội hình sự ở Thái Lan, nhưng ông cũng thừa nhận rằng về mặt giấy tờ, họ là những người sống bất hợp pháp ở Thái Lan.
Bà Phương, vợ ông Sơn, cho biết bà đã cung cấp thông tin cho các luật sư thuộc Trung tâm Người tị nạn Bangkok (BRC) sau khi ông bị bắt để nhờ họ giúp đỡ, nhưng đến nay chưa thấy BRC liên lạc lại.
Trong khi đó, ông Sơn nói với VOA rằng Cao ủy Liên Hiệp Quốc về Người tị nạn (UNHCR) cử người đến IDC hôm 11/4 để làm các thủ tục bảo lãnh và cũng vận động phía Canada. Mặc dù vậy, hiện tại ông vẫn rất lo lắng vì chưa rõ tương lai của ông và gia đình sẽ ra sao:
“Không biết là với lệnh trục xuất của tòa án thì khi nào chúng tôi sẽ bị trục xuất khỏi Thái Lan, không biết chúng tôi có nguy cơ bị đẩy về Việt Nam hay không. Bản thân tôi từng hoạt động chính trị, bất đồng chính kiến ở Việt Nam, đang bị công an Việt Nam truy tìm. Vì vậy, nếu bị trục xuất về Việt Nam, tôi có nguy cơ đối diện với một án tù rất là cao”.
Nhà tranh đấu nói thêm rằng ông mong các cơ quan bảo vệ người tị nạn quốc tế giúp đỡ và đưa ông cũng như gia đình ông bà Thêm-Luyến ra khỏi trung tâm IDC của Thái Lan.
Thái Lan là nơi nhiều người tị nạn từ một số nước đổ về để xin Cao ủy Liên Hiệp Quốc về Người tị nạn (UNHCR) cứu giúp.
Tuy nhiên, chính UNHCR đã khuyến cáo rằng Thái Lan không phải là một bên tham gia Công ước về Người tị nạn năm 1951, vì vậy, nếu những người xin tị nạn mà không có visa nhập cảnh hợp pháp, họ sẽ bị nhà chức trách nước sở tại xử lý với các hình thức bao gồm bắt giữ, truy tố, giam cầm, bất chấp việc họ được hưởng quy chế gì từ UNHCR.
Theo tìm hiểu của VOA, Thái Lan đã trục xuất nhiều trường hợp người Việt Nam phải đi tị nạn. Những người này khi trở về Việt Nam phải chịu các hình phạt từ phạt tiền cho tới bị bỏ tù về tội vượt biên trái phép, chưa kể đến những hình phạt khác cho các hoạt động chính trị trong quá khứ.https://www.youtube.com/embed/bJgWiwH-bd4?&&&fs=1&enablejsapi=1&rel=0
