Khi quyền lập pháp bị trao cho một cá nhân, và một cuộc khủng hoảng thuế quan đe dọa toàn bộ nền kinh tế Hoa Kỳ
VietnamWeek Special Report
Vụ nổ từ bên trong: Hai biểu tượng của MAGA đồng loạt rạn vỡ
Khi Marjorie Taylor Greene (MTG) – gương mặt cực hữu tiêu biểu của MAGA – tuyên bố từ chức trước thời hạn, nhiều nhà phân tích xem đó là sự cố cá nhân. Nhưng sự thật sâu hơn: đây là dấu hiệu vỡ trận từ trung tâm quyền lực MAGA, hé lộ những xung đột đã âm ỉ từ lâu giữa Quốc hội Cộng hòa và Nhà Trắng Donald Trump.
Trong một tuyên bố gây sốc, MTG nói:
“Tôi từ chối làm một người vợ bị đánh trong chính trị.”
“Không có kế hoạch 4D nào. Không có thiên tài nào cả.”
Ngay sau đó, Dân biểu Nancy Mace – cũng là một tiếng nói bảo thủ quan trọng – tiết lộ đang xem xét từ chức trước kỳ bầu cử giữa kỳ, đồng thời “họp riêng” với MTG về việc bước khỏi Quốc hội.
Hai gương mặt MAGA, hai phong cách khác nhau, nhưng cùng chung một thông điệp:
Họ không còn tin vào lãnh đạo Đảng Cộng hòa, không tin vào chính Trump, và đặc biệt không tin vào Quốc hội do chính đảng họ kiểm soát.
Điểm đứt gãy trọng yếu: Quốc hội đã giao nộp quyền lực hiến định cho Trump
Nút thắt nằm ở đây:
Quốc hội đang đứng bên lề trong chính thời điểm họ phải kiểm soát quyền lực hành pháp nhất.
1. Điều I Hiến pháp bị vô hiệu hóa trên thực tế
Hiến pháp Hoa Kỳ quy định rất rõ:
Điều I, Khoản 8 — Quốc hội có quyền đánh thuế, thu thuế và quản lý thương mại quốc tế.
Không có ngoại lệ. Không có “tuỳ tổng thống”.
Thế nhưng, Quốc hội khóa 119 – do GOP kiểm soát – đã trao phần lớn quyền thuế quan cho Trump, thông qua việc không giám sát và không kiểm soát các sắc lệnh dựa trên:
2. IEEPA – Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Trong tình trạng Khẩn cấp Quốc tế (1977)
Trump đã sử dụng IEEPA để:
-
đánh thuế “khẩn cấp” vào hàng hóa nhập khẩu
-
mở rộng thuế sang EU, Nhật, Hàn, Mexico
-
dọa áp thuế vào mọi sản phẩm từ Canada
-
tự định nghĩa “đe dọa an ninh quốc gia” theo tiêu chuẩn chính trị, không phải kinh tế
Theo báo cáo của GAO (2025), hơn $480 tỷ giá trị hàng hóa đang chịu thuế “khẩn cấp” dù không có chiến tranh và không có khủng hoảng kinh tế thực tế.
3. Quốc hội đã không hành động, dù có quyền tuyệt đối
Quốc hội hoàn toàn có thể vô hiệu hóa sắc lệnh thuế bằng:
-
Nghị quyết chấm dứt “kỳ khẩn cấp” (National Emergencies Act)
-
Điều luật ràng buộc chi tiêu thu thuế
-
Điều tra giám sát qua Ủy ban Tài chính (Senate Finance Committee)
-
Một dự luật khẳng định lại thẩm quyền thuế quan (Trade Act reform)
Nhưng Mike Johnson lại đóng cửa Hạ viện… 54 ngày.
Trong thời gian đó:
-
Trump tiếp tục ký ba lệnh thuế mới
-
Bộ Tài chính không báo cáo nguồn thu như luật yêu cầu
-
Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) bị “đóng băng dữ liệu”
-
Các bang xanh bị cắt hoặc trì hoãn SNAP, Medicaid, và quỹ hạ tầng
Quốc hội vắng mặt vào thời điểm quyền lực lập pháp bị lấn át mạnh nhất.
MTG và Nancy Mace – Hai tiếng nói nổi loạn, nhưng đụng vào sự thật lớn hơn
Hành động nổi loạn của MTG và Nancy Mace phản ánh ba điều:
1. Quốc hội không còn quyền lực trong kỷ nguyên Trump
MTG có nhiều xung đột với Đảng Dân chủ, nhưng trong tuyên bố từ chức, bà lại chỉ trích chính đồng minh của mình:
“Tôi không thể làm việc trong một Quốc hội nơi chúng tôi chỉ làm nền cho tổng thống.”
Nancy Mace nói điều tương tự:
“Quốc hội đã trở thành một phòng họp của hành pháp. Không còn độc lập.”
2. Nội bộ GOP nhận ra họ bị “dùng làm lá chắn”
Nỗi lo chính của Mace và MTG không phải là chính trị địa phương, mà là:
-
Trump dùng Quốc hội để hợp thức hóa thuế quan
-
Mike Johnson đóng cửa Hạ viện để giữ 1 phiếu tránh công bố hồ sơ Epstein
-
Quốc hội không được họp để tránh bỏ phiếu các gói khẩn cấp SNAP
-
GOP bị ép phải bảo vệ chính sách thuế đang phá nát kinh tế
Đó là vỡ trận từ cấu trúc quyền lực, không phải cá nhân.
3. Trump đã “hành pháp hóa” quyền lực lập pháp
Đây là trục chính của mọi sự rạn nứt.
MTG và Mace đều đụng vào bức tường lớn nhất:
Quốc hội không còn tồn tại như một nhánh độc lập.
Khủng hoảng thuế quan: Vì sao nó trở thành tâm điểm gây rạn nứt?
1. Thuế quan toàn cầu 10% + 60% cho Trung Quốc
Trump tuyên bố đánh thuế:
-
10% toàn bộ hàng nhập khẩu
-
60% hàng hóa từ Trung Quốc
-
25% thép, nhôm, chip từ EU
Tổng mức thuế toàn phần đạt kỷ lục:
-
Thuế trung bình 17,8% – cao nhất từ năm 1930 (thảm họa Smoot–Hawley)
2. Hệ quả kinh tế
Theo Brookings (2025):
-
giá tiêu dùng tăng 9–14% tùy khu vực
-
chi phí doanh nghiệp tăng mạnh
-
thất nghiệp tăng 2,1%
-
SNAP bị cắt 42 triệu người vì chính quyền “tạm hoãn chi”
Điều gây phẫn nộ:
Trump viện lý do “bảo vệ chủ quyền” để từ chối giải ngân cho SNAP, Medicaid, CHIP – rồi đổ lỗi cho Quốc hội.
3. Lỗ hổng pháp lý lớn nhất
Trump viện dẫn IEEPA để:
-
giữ lại hàng chục tỷ USD thuế quan
-
sử dụng tiền thuế không qua Quốc hội
-
tái phân bổ quỹ cho “ưu tiên an ninh” theo tiêu chuẩn do ông tự đặt ra
Quốc hội đã bị “vô hiệu hóa” như thế nào?
1. Mike Johnson đóng cửa Hạ viện 54 ngày
Đây không phải hoạt động kỹ thuật.
Đây là chiến lược chính trị:
-
tránh tiếp nhận Adelita Grijalva – người sẽ ký vào Epstein files discharge petition
-
tránh các cuộc điều trần về SNAP
-
tránh bỏ phiếu hạn chế IEEPA
-
kéo dài shutdown để buộc Dân chủ chấp nhận “gói thuế Nixon-style”
2. Hạ viện trở thành “đạo cụ” cho Nhà Trắng
Trong 100 ngày của khủng hoảng thuế:
-
không có phiên điều trần ngân sách
-
không có báo cáo giám sát
-
không có hoạt động chất vấn Bộ Tài chính
-
không có phiên điều trần về SNAP
-
không có phiên điều trần thương mại
Đây là lần đầu tiên từ năm 1868, Hạ viện thực tế không thực hiện chức năng lập pháp trong một cuộc khủng hoảng quốc gia.
Án lệ và pháp lý: Quốc hội có quyền, nhưng không sử dụng
1. Án lệ Youngstown (1952) – Giới hạn hành pháp
Tòa Tối cao phán:
“Tổng thống không thể sử dụng quyền khẩn cấp để chiếm quyền của Quốc hội trong lĩnh vực thương mại.”
2. West Virginia v. EPA (2022) – Major Questions Doctrine
Tòa khẳng định:
Quyết định có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế phải được Quốc hội ủy quyền rõ ràng.
3. Điều khoản Chi tiêu – Article I, Section 9
Không một đồng thuế nào được chi nếu không có:
“appropriation made by law.”
Trump đã “tái phân bổ thuế quan” mà không có luật nào cho phép.
4. Quốc hội có thể chặn thuế quan bằng một nghị quyết đơn giản
Nhưng Mike Johnson… đóng cửa Hạ viện.
Kết luận: Sự sụp đổ của MAGA không đến từ đối thủ, mà từ bên trong cấu trúc quyền lực của chính họ
MTG và Nancy Mace không chỉ là hai cá nhân nổi loạn.
Họ là những người đầu tiên nói ra sự thật:
-
Quốc hội đã bị tước quyền.
-
MAGA không còn dựa trên chính sách mà dựa trên quyền lực cá nhân.
-
Thuế quan toàn cầu là sai lầm chiến lược lớn nhất của Trump.
-
Hạ viện dưới Mike Johnson đã trở thành một công cụ, không còn là nhánh lập pháp.
Và sự vỡ trận này đang mở ra cánh cửa cho Đảng Dân chủ tái chiếm Hạ viện trong kỳ bầu cử giữa kỳ.
Sự thật phũ phàng:
Khi Quốc hội từ bỏ quyền lực, nền dân chủ mất đi trụ cột mạnh nhất của mình.