Hôm nay, FBI đã bắt giữ một người đàn ông bị cáo buộc đặt hai quả bom tự chế (pipe bombs) ở Washington vào đêm trước cuộc bạo loạn ngày 6/1 tại Điện Capitol. Liệu đôi giày Nike phiên bản giới hạn đã dẫn họ tìm ra ông ta?
Ngoài ra, các đặc vụ liên bang đang trên đường đến New Orleans và Minneapolis để bắt giữ người nhập cư. Người dân ở đó đang rất lo lắng, kể cả những người sống hợp pháp tại Hoa Kỳ. Và tôi sắp có buổi phỏng vấn với huyền thoại radio đêm khuya Delilah cho podcast – hãy chờ đợi những lời khuyên sâu sắc từ bà ấy. Giờ thì hãy bắt đầu.
Một bí ẩn gần 5 năm
Hai quả bom tự chế được đặt trước trụ sở Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ ở Washington, D.C. đúng một ngày trước khi những người ủng hộ Donald Trump tấn công Điện Capitol để phản đối kết quả bầu cử mà ông ta đã thua.
Từ 2021 đến nay, vụ án lúc nổi lúc chìm trong sự quan tâm của công chúng. Ban đầu nó bị lu mờ bởi cảnh tượng kinh hoàng của cuộc tấn công Điện Capitol. Các “thám tử mạng” đã xem xét từng khung hình tối tăm từ camera an ninh – một kẻ mặc hoodie và mang đôi sneaker rất đặc trưng. Các thuyết âm mưu bùng lên.
Trong khi đó, FBI vẫn âm thầm điều tra.
Hôm thứ Năm, họ thông báo đã bắt Brian Cole Jr., 30 tuổi, với cáo buộc vận chuyển chất nổ và âm mưu hủy hoại tài sản bằng vật liệu nổ. Cole bị cáo buộc đã đặt những quả bom đủ mạnh để gây chết người nếu phát nổ.
Làm sao họ tìm ra hắn?
Đây là một quy trình điều tra hình sự kinh điển ngoài đời thật:
-
FBI đã tiến hành ít nhất 1.000 cuộc phỏng vấn
-
Xem xét hàng chục nghìn video
-
Nhiều lần cầu xin công chúng cung cấp thông tin nhận dạng
Video giám sát cho thấy nghi phạm mang đôi Nike Air Max Speed Turf với logo vàng. Đây là mẫu giới hạn, chỉ khoảng 25.000 đôi – tương đối hiếm đối với Nike.
Nhưng hóa ra đôi giày chỉ là chi tiết thu hút chú ý.
Chính việc Cole mua các bộ phận dùng để chế tạo bom năm 2019 và 2020 mới là manh mối then chốt, theo bản khai tuyên thệ tại tòa.
Một núi dữ liệu
Tại buổi họp báo, các quan chức liên bang nhấn mạnh khối lượng dữ liệu khổng lồ mà họ phải phân tích:
-
Giám đốc FBI Kash Patel nói có 3 triệu dòng dữ liệu cần xử lý.
-
Công tố viên Jeanine Pirro cho biết họ phải rà soát việc bán 233.000 nắp bịt đầu ống màu đen – linh kiện để chế tạo bom – để tìm ra vài cái mà Cole allegedly đã mua.
Cảnh sát trưởng D.C. Pamela Smith và Darren Cox (FBI Washington Field Office) cũng nói về gần 5 năm làm việc liên tục. Cox nói:
“Tôi biết có người đã từ bỏ hy vọng tìm ra thủ phạm, nhưng FBI và các đối tác thì không. Chúng tôi tiếp tục quay cuồng trong khối dữ liệu và tin báo khổng lồ.”
Tuy nhiên, những người được Trump bổ nhiệm lại khẳng định rằng vụ án sẽ vẫn bị đình trệ nếu không có “chỉ đạo” của tổng thống.
Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi và Phó Giám đốc FBI Dan Bongino nói rằng Trump đã ra lệnh:
“Đi bắt bọn xấu đi.”
Tại sao vụ này quan trọng
Một công tố viên liên bang từng giám sát cuộc điều tra ngày 6/1 – điều mà Trump đã đình chỉ – đã nói điều khiến tôi nhớ mãi:
“Mặc dù chúng ta chưa biết toàn bộ sự thật, người dân Mỹ nên tự hào về công việc của họ.”
Đây chính là bản chất của công tác điều tra thật sự:
-
Không hào nhoáng
-
Không giống phim hành động
-
Là những công việc tỉ mỉ, âm thầm, diễn ra sau cánh cửa đóng kín
Việc cuối cùng bắt được nghi phạm cho thấy một thực tế:
Khi các cơ quan chuyên môn được phép làm việc độc lập, họ có thể giải quyết những vụ gần như không thể giải được.
BÌNH LUẬN & PHÂN TÍCH
Vụ bắt giữ Brian Cole Jr. không chỉ là lời giải cho bí ẩn kéo dài 5 năm; nó còn mang ba ý nghĩa chính trị – pháp lý cực kỳ quan trọng trong bối cảnh Mỹ hiện nay.
1. Một chiến thắng của điều tra chuyên nghiệp – và một cú tát vào “trạng thái Trump”
Trong khi nhiều quan chức do Trump bổ nhiệm cố gắng giành công lao, sự thật hiển nhiên:
-
Cuộc điều tra bắt đầu từ 2021, dưới thời chính quyền tiền nhiệm.
-
Các điều tra viên bị Trump chỉ trích, tấn công và đôi khi bị trù dập vì theo đuổi các vụ án liên quan đến 6/1.
-
Công việc mà họ làm – rà dữ liệu, sàng lọc hàng triệu thông tin – chỉ có thể diễn ra nhờ sự kiên trì của các lực lượng chuyên trách, không phải nhờ lời hô hào chính trị.
Greg Rosen nói đúng:
Đây là ví dụ điển hình cho giá trị của các công chức sự nghiệp (career agents).
2. Cuộc chiến narrartive: Trump muốn biến 6/1 thành “phiên bản của ông ta”
Lập luận của Bondi và Bongino rằng “nếu không có Trump chỉ đạo, vụ án sẽ không được phá” là tuyên truyền chính trị.
Điều này phục vụ hai mục tiêu:
(a) Xóa trách nhiệm của Trump trong bạo loạn 6/1
Nếu Trump là người “giúp bắt thủ phạm bom”, thì hình ảnh ông liên quan đến bạo loạn sẽ mờ đi.
(b) Tái lập uy quyền với FBI
Trump nhiều lần gọi FBI là “tham nhũng”, “kẻ thù của nhân dân”.
Nay ông muốn lấy công để nắm lại kiểm soát câu chuyện:
FBI là công cụ của Trump, không phải lực lượng điều tra độc lập.
Đây là chiến thuật rất quen thuộc trong các nền chính trị đang trượt sang chủ nghĩa chuyên chế.
3. Vụ bắt giữ cũng là thông điệp về mối nguy thật sự của chủ nghĩa cực đoan chính trị
Hai quả bom 6/1 – nếu nổ – có thể giết người.
Kẻ đặt bom không phải “chỉ là kẻ quá khích”.
Đây là chủ nghĩa khủng bố nội địa (domestic terrorism).
Điều đáng lo hơn:
-
Sự kích động liên tục từ giới chức MAGA
-
Việc Trump từng xem những kẻ bạo loạn là “tù nhân chính trị”
-
Sự tấn công vào tính chính danh của các cơ quan điều tra
tạo ra môi trường mà bạo lực chính trị có thể quay lại bất cứ lúc nào.
4. Chi tiết đôi giày Nike – câu chuyện về điều tra hiện đại
Nó cho thấy:
-
Không có dấu vết nào là “nhỏ”.
-
Dữ liệu thương mại (hóa đơn linh kiện, đơn mua hàng) trở thành chìa khóa.
-
Điều tra số (digital forensics) giờ là xương sống của chống khủng bố nội địa.
Việc rà 233.000 linh kiện để tìm ra vài sản phẩm Cole đã mua là một minh chứng kinh điển về sức mạnh của điều tra dữ liệu lớn (big-data investigation).
5. Một lời nhắc quan trọng về sự độc lập của cơ quan thực thi pháp luật
Một nền dân chủ chỉ bền vững nếu:
-
FBI độc lập
-
DOJ độc lập
-
Công tố viên được bảo vệ trước áp lực chính trị
Trump trong nhiệm kỳ hiện tại đã:
-
Đình chỉ các vụ điều tra 6/1
-
Gây áp lực lên FBI
-
Thay thế nhiều nhân sự chủ chốt bằng người trung thành
Vì vậy, việc các đặc vụ vẫn có thể giải mã vụ án pipe bombs là một chiến thắng đáng kể cho tính kiên định nghề nghiệp.
KẾT LUẬN
Vụ bắt giữ Brian Cole Jr. mang thông điệp kép:
1. Năng lực điều tra của Mỹ vẫn hoạt động, dù bị sức ép chính trị.
2. Nỗ lực chiếm công của giới chức MAGA cho thấy họ đang định hình lại lịch sử 6/1 theo hướng có lợi cho Trump.
Về bản chất, vụ án này không chỉ nói về một nghi phạm đặt bom.
Nó nói về:
-
Cuộc chiến giữa sự thật và tuyên truyền
-
Nền pháp quyền và ý chí cá nhân
-
Một nước Mỹ đang tranh đấu để bảo vệ các định chế dân chủ của chính mình