Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật PAFACA nhằm cấm hoặc buộc TikTok/ByteDance thoái vốn khỏi Trung Quốc. Đây là một thắng lợi lớn cho những người ủng hộ an ninh quốc gia, và tòa án – kể cả Tối cao Pháp viện – đã giữ nguyên tính hợp hiến của luật. Nói cách khác: về mặt pháp lý, TikTok đã “bị kết án.”
Thế nhưng, thực tế thi hành lại đang đi theo một quỹ đạo khác. Chỉ trong vòng vài tháng, Tổng thống Trump đã ký tới 4 lệnh hành pháp để trì hoãn thực thi. Lần mới nhất gia hạn đến tháng 12/2025, lấy lý do “tạo không gian cho đàm phán với Bắc Kinh.” Trên bàn là một “thỏa thuận khung” có thể cho phép ByteDance vẫn giữ một phần cổ phần, trong khi dữ liệu người dùng Mỹ được lưu trữ trong hạ tầng do Mỹ quản lý.
Ba kịch bản có thể xảy ra
-
Thực thi đầy đủ
ByteDance buộc phải thoái vốn hoàn toàn, TikTok tại Mỹ trở thành công ty độc lập hoặc được bán cho một tập đoàn Mỹ. Đây là kịch bản đúng theo ý chí Quốc hội, nhưng ngày càng khó nếu Nhà Trắng tiếp tục trì hoãn. -
Thực thi biến dạng
Thỏa thuận chính trị có thể cho phép TikTok “tồn tại” với lớp vỏ Mỹ, nhưng thực chất Trung Quốc vẫn giữ một phần ảnh hưởng, ví dụ quyền với thuật toán. Đây là nguy cơ lớn: luật tồn tại trên giấy, nhưng mục tiêu bảo vệ an ninh bị xói mòn. -
Trì hoãn kéo dài
Trump có thể tiếp tục gia hạn đến khi có một “giải pháp khác,” thực chất là làm luật mất tác dụng. Quốc hội khó can thiệp nếu hành pháp viện dẫn lý do ngoại giao hay an ninh mềm.
Vai trò của lobby
TikTok/ByteDance đã chi hàng chục triệu USD cho vận động hành lang, cộng thêm các chiến dịch quảng cáo nhắm vào dư luận và các bang “swing states.” Những khoản tiền này không thể xóa luật, nhưng có thể định hình cách thi hành:
-
Tạo sức ép để hành pháp liên tục trì hoãn.
-
Thuyết phục các nghị sĩ điều chỉnh hoặc ban hành “luật bổ sung.”
-
Đánh bóng hình ảnh để dư luận Mỹ coi TikTok là vô hại, giảm áp lực chính trị.
Kết
Luật TikTok chưa hề mất hiệu lực. Nhưng cách thực thi đang bị bẻ cong bởi đàm phán chính trị và tiền lobby. Nếu kịch bản “thực thi biến dạng” hoặc “trì hoãn kéo dài” thắng thế, thì một đạo luật quan trọng do Quốc hội thông qua có thể trở thành vỏ rỗng, chỉ để chứng minh rằng tiền và quyền lực hành pháp đủ sức vô hiệu hóa ý chí lập pháp.