Nguồn: Bài của Charlie Savage, Mujib Mashal, Rukmini Callimachi, Eric Schmitt và Adam Goldman trên The New York Times, người dịch đặt tựa.
Christine Nguyễn dịch: https://bit.ly/2NQ8Lfv
Chính phủ Mỹ đã thu thập dữ liệu điện tử cho thấy các cuộc chuyển tiền lớn từ một tài khoản ngân hàng của cơ quan quân báo Nga cho một tài khoản liên kết với Taliban, đây là một trong số các bằng chứng chứng minh rằng Nga đã lén lút đề nghị treo thưởng để sát hại binh sĩ Mỹ và quân đồng minh ở Afghanistan, theo ba viên chức thạo tin tình báo cho biết.
Dù Mỹ đã cáo buộc Nga cung cấp hỗ trợ chung cho Taliban trước đó, các nhà phân tích đã đưa ra kết luận từ các tin tình báo khác rằng những cuộc chuyển tiền hầu như có khả năng là một phần của chương trình treo tiền thưởng mà những kẻ bị bắt giữ đã mô tả khi bị thẩm vấn. Các điều tra viên cũng đã xác định được tên của nhiều người Afghan ẩn danh trong một mạng lưới liên kết với hoạt động đáng nghi của Nga, các viên chức nói – gồm có, hai trong số ba viên chức cho biết thêm, một người được cho là đã làm trung gian phân phối một số quỹ và hiện được cho là ở Nga.
Hệ thống thu thập tin tức tình báo này đã giúp cho những phát hiện lượm lặt được từ các cuộc thẩm vấn, làm giảm bớt các bất đồng trước đó giữa các nhà phân tích tình báo và các cơ quan về độ đáng tin cậy của những kẻ bị giam giữ này. Các tiết lộ này đã làm suy yếu thêm tuyên bố của Nhà Trắng rằng tin tức tình báo này quá không chắc chắn để báo cáo cho Trump. Trong thực tế, Trump đã được cung cấp thông tin trong báo cáo tóm tắt hàng ngày vào cuối tháng hai, hai viên chức cho biết.
Chính phủ Afghan trong tuần này đã mô tả chuỗi các sự kiện ăn khớp với tin tức tình báo. Họ nói rằng nhiều doanh nhân chuyển tiền qua một hệ thống không chính thức “hawala” đã bị bắt giữ ở Afghanistan trong 6 tháng qua và đang bị tình nghi là một phần của đường dây mua bán trung gian hoạt động giữa cơ quan tình báo Nga, có tên là RRU, và các chiến binh có liên hệ với Taliban. Các doanh nhân này đã bị bắt, theo miêu tả của chính quyền Afghan là, trong một cuộc càn quét bất ngờ ở phía bắc Afghanistan, cũng như ở Kabul.
Nửa triệu USD đã được tịch thu trong nhà của một trong những người này, chính quyền tỉnh cho biết. Tờ The New York Times đã có bài phóng sự trước đó về việc thu giữ một lượng tiền mặt lớn bất thường trong một cuộc truy quét chính là một mảnh có trước trong một bức tranh mà các điều tra viên đang cùng nhau ghép lại.
Ba viên chức Mỹ đã mô tả và khẳng định các chi tiết về cơ sở để đánh giá tin tình báo phát biểu với điều kiện ẩn danh trong bối cảnh lộn xộn do chính quyền của Trump không cho phép có bất kỳ phản ứng nào trước những kẻ thụ ủy đáng ngờ của Nga đang nhắm vào quân đội Mỹ và làm giảm nhẹ vấn đề sau khi được đưa ra ánh sáng bốn ngày trước.
Các viên chức Nhà Trắng và Hội đồng An ninh Quốc gia đã từ chối bình luận về đề tài này, cũng như Văn phòng của Giám đốc Tình báo Quốc gia, John Ratcliffe. Cả ba nơi đều đưa ra các tuyên bố vào cuối hôm thứ hai, là tuyên bố của Ratcliffe; của cố vấn an ninh quốc gia Robert C. O’Brien; và của phát ngôn viên hàng đầu của Lầu Năm Góc Jonathan Hoffman. Tất cả tuyên bố này đều nói rằng các tin tức gần đây báo cáo về Afghanistan đều vẫn chưa được chứng minh rõ.
Bí thư báo chí của Nhà Trắng, Kayleigh McEnany, đã mắng mỏ tờ The Times hôm thứ ba 30/06 sau khi bài báo này được đăng tải, nói rằng báo đã dựa trên “sự rò rỉ có chọn lọc” làm gián đoạn sự thu thập tin tức tình báo. McEnany đã không nhắm vào hoặc phủ nhận những sự thực về đánh giá tin tình báo, và nói rằng sẽ không tiết lộ thông tin mật.
Hôm thứ hai, chính phủ đã mời nhiều dân biểu đảng Cộng hòa đến Nhà Trắng để thảo luận về tin tình báo. Cuộc họp giao ban này gần như được ba viên chức chính phủ của Trump tiến hành: Ratcliffe, O’Brien và Mark Meadows, chánh văn phòng Nhà Trắng. Cho đến gần đây, cả Meadows và Ratcliffe đều là nghị sĩ đảng Cộng hòa và được biết là công khai ủng hộ Trump.
Cuộc họp giao ban này tập trung vào các thông tin tình báo đã ủng hộ kết luận là Nga đang điều hành một hoạt động bí mật treo tiền thưởng và những thông tin trái ngược khác, theo hai nhân vật thạo tin. Ví dụ như, cuộc họp tập trung một phần vào các bản cung khai thẩm vấn của những người bị giam giữ và những điểm bất đồng của các nhà phân tích trước đó về vấn đề này.
Cả hai người thạo tin này đều nói rằng ý định của cuộc họp giao ban dường như để đưa ra quan điểm rằng các tin tình báo nghi ngờ âm mưu treo tiền thưởng của Nga là không rõ ràng. Ví dụ như, một trong hai người thạo tin nói, Nhà Trắng cũng đã dẫn ra một số cuộc thẩm vấn do các nhân viên tình báo Afghan tiến hành trên những người đang bị giam giữ khác, để làm giảm uy tín các tin tình báo này bằng cách mô tả chúng ở cấp độ thấp.
Các viên chức chính phủ đã không đề cập đến bất cứ điều gì trong cuộc họp của đảng Cộng hòa Hạ viện về việc dữ liệu tình báo được thu thập theo dõi việc chuyển tiền, cả hai nhân vật thạo tin cho biết.
Đảng Dân chủ và Cộng hòa Thượng viện cũng đã được báo cáo riêng tại Nhà Trắng vào sáng thứ ba. Đảng Dân chủ nói rằng vấn đề rõ ràng không phải, như Trump bảo, là một “trò bịp.” Đảng Dân chủ đề nghị được nghe trực tiếp từ các nhân viên tình báo, hơn là từ những người được Trump chỉ định, nhưng thừa nhận rằng họ không đảm bảo một cam kết nào cho buổi giao ban như vậy.
Căn cứ trên tin tình báo đang có, các nhà lập pháp nói rằng họ quan ngại sâu sắc về việc Trump cứ khăng khăng bảo không biết gì về âm mưu này theo sau sự khuất tất của chàng khi vấn đề trở thành công khai.
“Tôi thấy không thể giải thích được khi các thông tin cáo buộc rất công khai rằng tổng thống đã không đứng trước quốc gia và đảm bảo với người Mỹ rằng sẽ tìm hiểu ngọn nguồn việc có hay không Nga đang treo tiền thưởng giết quân đội Mỹ và rằng sẽ làm mọi thứ trong quyền lực của mình để đảm bảo rằng chúng ta sẽ bảo vệ được quân đội Mỹ,” dân biểu Adam B. Schiff thuộc đảng Dân chủ của bang California đồng thời là chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, nói.
Ông nói thêm: “Tôi không hiểu tại sao tổng thống không nói điều này với người Mỹ ngay bây giờ mà lại đang viện cớ rằng “Tôi không biết,” “Tôi không nghe,” “Tôi không được báo cáo.” Điều này thật không thể tha thứ được.”
Ratcliffe cũng đã lên lịch đến Capitol Hill vào thứ tư này để gặp gỡ riêng với các thành viên của Ủy ban Tình báo Thượng viện, một người biết rõ về kế hoạch này cho biết.
The Times đã đưa tin vào tuần trước rằng các nhân viên tình báo tin rằng một đơn vị của GRU đã đề nghị và trả tiền thưởng cho việc giết binh sĩ Mỹ và liên quân và tin rằng Nhà Trắng đã không cho phép phản ứng lại sau khi Hội đồng An ninh Quốc gia triệu tập cuộc họp liên ngành về vấn đề này vào cuối tháng ba.
Các điều tra viên được cho là tập trung vào ít nhất hai cuộc tấn công chết người vào lính Mỹ ở Afghanistan. Một là vụ đánh bom bên ngoài căn cứ không quân Bagram giết hại ba lính thủy quân lục chiến vào tháng 04/2019: Thượng sĩ Christopher Slutman, 43 tuổi ở Newark bang Delaware; Hạ sĩ. Robert A. Hendriks, 25 tuổi ở Locust Valley bang New York; và Trung sĩ Benjamin S. Hines, 31 tuổi ở York, Pennsylvania.
Hôm thứ hai, Felicia Arculeo, mẹ của Hạ sĩ Hendriks, nói với CNBC rằng rất buồn khi biết tin tức về những điều đáng ngờ rằng cái chết của con trai bà phát sinh từ hoạt động treo tiền thưởng của Nga. Bà nói rằng muốn có một cuộc điều tra, và thêm rằng “các bên có trách nhiệm phải nhận trách nhiệm, nếu điều này xảy ra.”
Các viên chức không nói còn vụ tấn công nào khác đang được điều tra kỹ lưỡng.
Khi tuyên bố rằng không được cung cấp thông tin, Trump cũng đã bỏ qua các đánh giá tin tức “được gọi là” tình báo này và đã tuyên bố rằng ông được thông báo là thông tin này “không đáng tin.” Nhà Trắng sau đó đã phát ra các thông báo dưới danh nghĩa của nhiều thuộc cấp để phủ nhận việc Trump đã được nhận báo cáo.
McEnany tái khẳng định lại tuyên bố này vào hôm thứ hai và nói rằng thông tin đã không được chuyển lên cho Trump vì đã có quan điểm bất đồng về tin tức này trong nội bộ cơ quan tình báo.
Nhưng McEnany và các viên chức chính phủ khác bị lúng túng khi buộc phải nói có hay không sự phủ nhận của họ là gồm cả các báo cáo hàng ngày Trump, một bản trích yếu các tin tình báo và các phân tích quan trọng nhất mà cơ sở tình báo viết cho Trump đọc. Chàng Bunker Boy được biết là thường bỏ bê việc đọc báo cáo hàng ngày.
Tin tình báo về âm mưu đáng nghi ngờ của Nga đã được đưa vào trong Báo cáo Hàng ngày cho Tổng thống vào cuối tháng hai, theo hai viên chức cho biết, trái ngược với tuyên bố của Trump hôm chủ nhật rằng ông chưa bao giờ “nghe báo cáo hay nghe nói tới” về vấn đề này.
Thông tin cũng đã được cân nhắc là đủ vững để phân phát rộng rãi cho ngành tình báo trong một bài viết ngày 04/05 trong Tạp chí Thế giới Tình báo của CIA, có tên thường gọi là The Wire, theo lời kể của nhiều viên chức.
Phát ngôn viên của Taliban đã phủ nhận việc họ đã nhận được tiền thưởng do Nga trả để thực hiện các cuộc tấn công vào binh lính Mỹ và liên minh, nói rằng nhóm này không cần loại khuyến khích như vậy cho các hoạt động của mình. Nhưng một viên chức Mỹ nói rằng trọng tâm là bọn tội phạm có quan hệ mật thiết với Taliban.
Trong một cuộc truy quét ở thành phố Kunduz phía bắc khoảng 6 tháng trước, 13 người đã bị bắt trong một hoạt động chung giữa quân đội Mỹ và cơ quan tình báo Afghan, Tổng cục An ninh Quốc gia, theo Safiullah Amiry, phó chủ tịch hội đồng tỉnh ở đấy. Hai trong số các mục tiêu chính của cuộc truy quét đã trốn thoát – một chạy đến Tajikistan và một đến Nga, Amiry nói – nhưng trong nhà của một đối tượng ở Kabul lực lượng an ninh đã tìm thấy nửa triệu USD. Ông nói cơ quan tình báo Afghan đã kể với ông rằng những cuộc truy quét có liên quan đến lượng tiền của phía Nga để chi tiêu cho các chiến binh.
Hai cựu nhân viên Afghan nói hôm thứ hai rằng các thành viên của mạng lưới tội phạm địa phương đã thực hiện các cuộc tấn công cho Taliban trong quá khứ – không phải vì cùng chung ý thức hệ hay mục tiêu của Taliban, mà là vì tiền.
Ở tỉnh Parwan, nơi có căn cứ không quân Bagram, Taliban được biết đã thuê mướn đám tội phạm địa phương làm cộng tác viên, tướng Zaman Mamozai nói, ông là cựu cảnh sát trưởng của tỉnh. Ông nói rằng các chỉ huy của Taliban có trụ sở trong hai quận của tỉnh, Seyagird and Shinwari, và rằng từ đó chúng có thể phối hợp một mạng lưới để ủy thác bọn tội phạm này thực hiện các cuộc tấn công.
Haseeba Efat, cựu thành viên hội đồng tỉnh Parwan, cũng nói rằng Taliban đã thuê cộng tác viên ở quận Bagram – gồm có, trong một trường hợp, một trong số họ hàng xa của ông.
“Họ đồng ý với đám tội phạm này rằng sẽ không trả lương tháng, mà trả theo công việc chúng thực hiện khi Taliban cần chúng,” Efat nói.
Hai mươi quân nhân Mỹ đã bị sát hại trong các hoạt động liên quan đến chiến đấu ở Afghanistan trong năm ngoái, nhiều nhất kể từ năm 2014.
————————————
Ảnh biếm họa của tờ The Moderate Voice.
