Ngô Nhân Dụng

“Làm chính trị phải biết lì!” Ai cũng nhớ lời tuyên bố của cố Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, người đã thành công nhờ đức tính đó. Năm 1963 ông Thiệu mới được gắn sao thiếu tướng, mới giữ chức vụ khiêm tốn chỉ huy một sư đoàn, một người trẻ nhất trong nhóm tướng lãnh. Nhưng năm 1965, ông lên đóng vai lãnh đạo quốc gia suốt 10 năm, chín năm làm tổng thống.

Ông Kevin McCarthy cũng theo châm ngôn “phải biết lì!” Sau 11 lần thất bại trong ba ngày, không hội đủ 218 phiếu khi Hạ viện bỏ phiếu bầu chức chủ tịch; vì có hơn 20 dân biểu Cộng Hòa chống quyết liệt, ngày thứ tư, ông McCarthy đã thuyết phục được 14 người ủng hộ ông, chỉ cần 2 lá phiếu nữa là ông đại thắng.

Để đạt được con số đó, McCarthy đã phải nhượng bộ rất nhiều. Ông đồng ý sẽ bổ nhiệm các đại biểu bảo thủ vào ngồi trong các ủy ban quan trọng của Hạ viện, đặc biệt là Ủy ban Nội quy, ảnh hưởng rất lớn. Ông hứa sẽ đề nghị thay đổi hiến pháp để các nhiệm kỳ của đại biểu bị giới hạn, không được tiếp tục ngồi lâu quá. Tất nhiên lời hứa này rất khó thực hiện, không có giá trị nào cả. Vì thủ tục tu chính hiến pháp rất phức tạp, các nghị sĩ trên Thượng viện chắc sẽ chống. Ông cũng hứa sẽ kiểm soát ngân sách chi tiêu của Tòa Bạch Ốc, nhưng điều này tất nhiên ông sẽ làm dù không ai yêu cầu!

Ông McCarthy còn chịu sửa đổi thủ tục Hạ viện như nhóm 21 người đòi hỏi. Trước đây, chỉ một nửa các dân biểu khối đa số mới có quyền yêu cầu bỏ phiếu bất tín nhiệm vị chủ tịch. Hai Dân biểu Lauren Boebert, Colorado và Chip Roy từ Texas, đã yêu cầu xóa bỏ điều kiện khó khăn này. Ông McCarthy nhượng bộ, đồng ý chỉ cần 5 người là có thể đề nghị bãi chức chủ tịch. Sau đó ông lại nhường thêm, chấp nhận chỉ một dân biểu cũng có quyền đòi truất phế mình trong hai năm tới!

Nhưng ông McCarthy khôn ngoan lão luyện, không nhượng bộ tất cả các đòi hỏi trên ngay từ đầu. Ông đi từng bước một, trong suốt bốn ngày, mỗi ngày nhả một miếng, để các “đối thủ” cảm thấy họ đắc thắng. Trong lúc còn mặc cả gay go, một người hào hứng nói, “Hoặc McCarthy phải rút lui; hoặc được bầu làm chủ tịch nhưng bị bó chân bó tay.” Bà Lauren Boebert tự khen rằng cuộc tranh đấu của mình là “tuyệt đẹp!”

Có lẽ nhiều người Mỹ cũng cảm thấy hào hứng như vậy. Rất nhiều người coi ti vi để theo dõi cuộc tranh hùng trong nội bộ đảng Cộng Hòa trong bốn ngày, không thua số người chăm chú chờ tin tức bệnh tình của cầu thủ Damar Hamlin, thuộc đội Buffalo Bills. Ông Hamlin, 24 tuổi, bị ngất xỉu trong trận đấu với đội Bengals tối Thứ Hai vì tim ngưng hoạt động. Ông mê man 4 ngày, mới tỉnh dậy vào sáng Thứ Sáu, cùng lúc ông McCarthy được thêm 14 phiếu!

Đài truyền hình CSPAN chuyên chiếu các phiên họp quốc hội đã tăng số người coi lên 379,000, theo báo The Wall Street Journal, tăng 161% ngay trong ngày Thứ Ba, so với cuộc họp Hạ viện đầu tiên năm 2021. Ống kính của đài đã chiếu các cảnh tượng vui buồn, kể cả hình ảnh có đại biểu hút thuốc lá giả (vap), cảnh trẻ em chạy nhảy trong ngày đầu tiên khi các gia đình tới, tưởng rằng sẽ được chứng kiến cảnh cha, mẹ các em tuyên thệ nhậm chức. Thêm cả hình ảnh dân biểu tân cử Georges Santos (New York) đang ngáp và có lúc đang ngoáy mũi! Trong hầu hết các hình ảnh được chiếu lên, ông McCarthy luôn luôn giữ nét mặt tươi cười, kể cả sau mỗi lần trong 12 lần thất bại. Đức tính “lì” của ông rất đáng phục!

Nhờ các bác sĩ, ông Hamlin sẽ trở lại sân banh. Nhờ tính lì, ông McCarthy có thể đắc cử chủ tịch Hạ viện (tin giờ chót: Vào sáng Thứ Bảy, McCarthy đã được bầu vào vị trí Chủ tịch Hạ Viện sau nhiều nhượng bộ với nhóm cứng rắn cánh hữu). Nhưng trong hai năm tới ông sẽ chịu “bó chân bó tay!” Ông Nguyễn Văn Thiệu thắng thế nhờ biết “lì” nhưng sau đó ông loại dần được tất cả các đối thủ. Ông McCarthy sẽ không theo được!

Nhóm 20 đại biểu “nổi loạn “ sẽ không tự giải tán. Họ cũng không sợ năm 2024 sẽ thất cử nếu tiếp tục chống ông chủ tịch cùng đảng. Những vị này đều đại diện cho các đơn vị luôn trung thành bỏ phiếu cho đảng Cộng Hòa. Họ cũng gây quỹ nhờ các cử tri góp những món tiền nhỏ, không ai trong nhóm các nhà tài trợ tỷ phú có thể can thiệp. Một nhượng bộ lớn nhất của ông McCarthy là hứa sẽ không can dự đến các cuộc bỏ phiếu sơ bộ để chọn người ra ứng cử cho đảng Cộng Hòa. Trong hai năm nữa, ông không thể cản trở con đường chính trị của những người nhóm nổi loạn! Đó sẽ là cảnh bị bó chân bó tay nặng nhất!

Nhưng một hậu quả của cảnh tranh chấp vừa qua là cuộc tranh cử Hạ viện năm 2024 tới sẽ không dễ dàng. Cảnh đối chọi, khích bác, đả kích lẫn nhau, được cả nước chứng kiến. Dân biểu Cộng Hòa Don Bacon (Nebraska.) đã than, “Nếu người ta coi đây là hình ảnh đảng Cộng Hòa, thì tới năm 2024 chúng ta sẽ bị đập nặng nề.” Trong hai năm tới, dân chúng Mỹ có thể thấy một nhóm “20 người quá khích” áp đảo ông chủ tịch, họ quyết định chính sách của cả đảng Cộng Hòa. Ông Don Bacon nhắc lại mối lo lắng, “Đáng lẽ chúng ta thắng trong cuộc bầu cử năm 2022, nhưng nhiều người không ủng bộ vì dân chúng sợ những ứng cử viên quá khích.”

Sau nhóm “Taliban” quá khích, còn 212 đại biểu đảng Dân Chủ cũng sẽ cản đường để McCarthy thành một vị chủ tịch vô hiệu. Và họ đang chuẩn bị năm 2024 sẽ “tái chiếm” Hạ viện! 

Ngày Thứ Sáu họ đã bắt đầu. Đảng Dân Chủ khai thác vụ ngày 6 tháng 1, nhấn mạnh tính quá khích, cực đoan của những người tấn công vào quốc hội, 9 người đã chết, trong đó có các cảnh sát viên, và hàng trăm người bị thương. Các dân biểu Dân Chủ đã mời các sĩ quan Cảnh sát Quốc hội và Cảnh sát Thủ đô đến ăn chung, để cảm ơn họ đã bảo vệ các tòa nhà lập pháp trong ngày đó. Họ bảo nhau ngồi bệt xuống sàn cùng ăn trưa, trong khi Hạ viện họp. Nhân dịp kỷ niệm này, Tổng thống Joe Biden đã gắn Huy chương Công Dân (Citizens Medals) cho hơn chục cảnh sát đã giữ cho các đại biểu quốc hội an toàn và nhân viên các tiểu bang đã bảo vệ kết quả cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống, chống lại các áp lực, kể cả khi bị đe dọa tới tính mạng

Trong hai năm tới, đảng Dân Chủ sẽ tiếp tục tìm cách nhắc nhở dân chúng Mỹ về hình ảnh cuộc bạo loạn 6 tháng Giêng để nhấn mạnh đến mối đe dọa trên nền dân chủ, từ những nhóm cực đoan quá khích. Hiện đã có 950 người bị bắt, truy tố và kết án về vụ này. Cơ quan FBI cho biết còn 350 người nữa chưa tìm ra, trong đó có 250 người từng tấn công các cảnh sát viên.

Năm 2024, đảng Cộng Hòa có thể yên tâm, sẽ chiếm lại đa số ở Thượng viện. Vì trong 33 ghế nghị sĩ sẽ phải bầu lại, chỉ có 10 người thuộc đảng Cộng Hòa còn 23 là Dân Chủ, trong số đó nhiều người đại diện các tiểu bang đã bỏ phiếu cho cựu Tổng thống Donald Trump năm 2020. Chỉ cần thắng thêm ba ghế nghị sĩ là Cộng Hòa sẽ chiếm đa số.

Hai năm nữa, đảng Cộng Hòa còn kiểm soát được hạ viện hay không hoàn toàn tùy thuộc khả năng “lèo lái” của ông Kevin McCarthy. Ông sẽ làm cách nào chứng tỏ ngành Lập pháp đóng góp cụ thể vào việc quản trị quốc gia, chứ không phải chỉ chống đối bên Hành pháp và chống lẫn nhau. Ông sẽ phải “lái” rất khéo để làm việc được với nhóm 20 dân biểu chống mình. Đức tính lì có thể giúp một nhà chính trị đạt được địa vị, nhưng không đủ để thi thố khả năng lãnh đạo của họ khi nắm quyền trong tay.