VietnamWeek/TQS
WASHINGTON — Theo các tài liệu nội bộ do The New York Times thu thập được, chính quyền Trump đang chuẩn bị đẩy mạnh một chiến dịch quy mô lớn nhằm tước quốc tịch của công dân Mỹ đã nhập tịch, đánh dấu một bước leo thang đáng kể trong chính sách siết chặt di trú.
Một văn bản hướng dẫn ban hành hôm thứ Ba cho các văn phòng địa phương của U.S. Citizenship and Immigration Services (USCIS) yêu cầu mỗi tháng phải chuyển từ 100 đến 200 hồ sơ tước quốc tịch sang Văn phòng Tố tụng Di trú thuộc Department of Justice trong niên khóa 2026.
Nếu đạt chỉ tiêu này, đây sẽ là mức gia tăng chưa từng có trong lịch sử hiện đại: từ năm 2017 đến nay, tổng số vụ tước quốc tịch chỉ hơn 120 trường hợp.
Theo luật liên bang, tước quốc tịch là biện pháp cực kỳ hiếm, chủ yếu áp dụng khi người xin nhập tịch khai gian hoặc che giấu thông tin trọng yếu. Tuy nhiên, các tổ chức bảo vệ quyền công dân cảnh báo rằng việc “huy động mọi công cụ” với chỉ tiêu số lượng cụ thể có thể khiến chiến dịch này cuốn cả những người chỉ sai sót hành chính nhỏ, gây hiệu ứng răn đe và hoang mang diện rộng.
Chiến dịch diễn ra trong bối cảnh Trump liên tục tìm cách đóng các “kẽ hở” di trú: chặn người xin tị nạn ở biên giới phía Nam, ngưng tiếp nhận đơn tị nạn, và áp đặt các lệnh cấm nhập cảnh đối với nhiều quốc gia châu Phi và Trung Đông. Chính quyền cho rằng những biện pháp này nhằm “giữ gìn các giá trị nước Mỹ”.
Phát ngôn viên USCIS, Matthew J. Tragesser, khẳng định: “USCIS coi việc chống gian lận — đặc biệt các trường hợp đạt quốc tịch trái phép — là ưu tiên hàng đầu. Chúng tôi sẽ theo đuổi tước quốc tịch đối với những ai nói dối hoặc xuyên tạc trong quá trình nhập tịch.”
Trái lại, nhiều cựu viên chức trong ngành bày tỏ lo ngại. Sarah Pierce, cựu viên chức USCIS, cảnh báo rằng việc áp đặt chỉ tiêu có nguy cơ chính trị hóa một biện pháp vốn nghiêm trọng và hiếm hoi, biến nó thành “công cụ thô bạo”, làm gia tăng bất an cho hàng triệu công dân nhập tịch.
Hiện Mỹ có khoảng 26 triệu công dân nhập tịch. Riêng năm ngoái, hơn 800.000 người tuyên thệ nhập tịch — phần lớn đến từ Mexico, Ấn Độ, Philippines, Cộng hòa Dominica và Việt Nam. Đa số các trường hợp bị tước quốc tịch trước đây bị đưa trở lại tình trạng thường trú nhân.
Dù vậy, trên thực tế, tước quốc tịch phải qua tòa án liên bang, với tiêu chuẩn chứng cứ rất cao. Từ thập niên 1990 đến nay, các vụ việc luôn hiếm; ngay cả năm cao điểm 2018, chính phủ Mỹ cũng chỉ khởi kiện 90 vụ. Supreme Court of the United States nhiều lần khẳng định quốc tịch là quyền căn bản, không thể bị tước đoạt tùy tiện.
Vì sao kế hoạch này gây chấn động?
-
Tiền lệ nguy hiểm: Lần đầu tiên cơ quan hành pháp đặt chỉ tiêu số lượng cho tước quốc tịch — biến một biện pháp pháp lý hiếm thành chiến dịch hành chính.
-
Hiệu ứng sợ hãi: Nguy cơ khiến hàng triệu công dân nhập tịch lo lắng về những sai sót quá khứ, dù nhỏ.
-
Xung đột hiến định: Tòa án liên bang và Tối cao Pháp viện nhiều lần bảo vệ quốc tịch như quyền căn bản; việc mở rộng ồ ạt dễ dẫn tới tranh chấp hiến pháp.
-
Hệ quả chính trị: Có thể chính trị hóa hệ thống di trú, làm xói mòn niềm tin của cử tri nhập tịch — một khối cử tri lớn trong bầu cử giữa kỳ.