“Hoa Kỳ mệt mỏi về tinh thần, yếu ớt về thể chất và không còn có thể gánh vác thế giới”, theo nhận định của Wu Xinbo, chuyên gia về Hoa Kỳ tại đại học Phục Đán, (Fudan, Thượng Hải), được nhật báo Le Monde (30/10) trích dẫn, trong khi tổng thống Trump cũng từ chối “bàn chuyện thế sự”, chỉ tập trung vào “American First”. Tuy nhiên, trong vòng 4 năm, Trung Quốc đã gia tăng ảnh hưởng tại các định chế quốc tế, nhờ Hoa Kỳ rút lui.
Đây là nhận định của Philippe Le Corre, chuyên gia về Trung Quốc, trường Quản lý Nhà nước Harvard Kennedy, khi trả lời RFI : “Dù sao trong nhiệm kỳ bốn năm vừa qua, tất cả những gì mà Donald Trump làm về mặt đối ngoại, đặc biệt là đối với Trung Quốc, đều mang lợi cho Trung Quốc, dù là trừng phạt thương mại hay những phát biểu gay gắt, cuối cùng thì cũng không cản được Trung Quốc tiến lên. Trong trường hợp đại dịch Covid-19, chúng ta thấy là Trung Quốc đang thoát khỏi khủng hoảng nhanh hơn nhiều so với các nước phương Tây nhờ biện pháp thẳng tay, vô cùng mạnh để giải quyết vấn đề Covid-19 cho người dân. Có lẽ đây là một điều tốt cho Bắc Kinh vì đúng là dưới thời ông Tập Cận Bình, Trung Quốc đã tăng tốc rõ ràng và chứng tỏ quyết tâm trở thành cường quốc số 1 thế giới. Tôi cho rằng Trump đóng góp phần nào đó vào kết quả này”.
Trung Quốc tự tin đe dọa “bất kỳ quốc gia, quân đội nào, dù mạnh đến đâu cũng không tránh được việc bị đánh thẳng vào đầu và trả giá bằng máu nếu đi ngược với xu hướng phát triển toàn cầu”. Không chỉ đích danh Mỹ nhưng phát biểu hùng hồn của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nhân kỷ niệm 70 chiến tranh Triều Tiên, gần như cùng lúc với cuộc tranh luận trên truyền hình lần thứ hai ngày 22/10 giữa ông Donald Trump và Joe Biden tại Nashville, đã ngầm cảnh báo chính quyền Mỹ sắp tới, dù là Trump hay Biden, đừng trông đợi vào một đối tác dễ dàng là Trung Quốc, theo nhận định của thông tín viên báo Le Monde Frédéric Lemaître tại Thượng Hải.
Trump góp phần làm tan vỡ liên minh phương Tây
Muốn kiềm chế được ảnh hưởng của Trung Quốc, cần phải đoàn kết, cần liên minh, nhưng “Trump đã phá vỡ hệ thống liên minh do Hoa Kỳ chỉ huy” và điều đó đã tạo “cho Trung Quốc thời cơ chiến lược tốt nhất kể từ cuối Chiến tranh lạnh”, theo nhận định của Yan Xueton, đại học Thanh Hoa (Tsinghua, Bắc Kinh). Chuyên gia Philippe Le Corre cũng cho rằng “ông Trump đã góp phần làm tan rã phương Tây và trật tự quốc tế được áp dụng từ sau Thế Chiến II”.
Liên Hiệp Châu Âu, đồng minh của Hoa Kỳ trên nhiều mặt trận, sau một thời gian cân nhắc thiệt-hơn về đối tác Trung Quốc, đã phải thừa nhận mối đe dọa từ Bắc Kinh từ đầu năm 2019. Và điều này phải nhờ vào tổng thống Trump, theo nhận định của chuyên gia Philippe Le Corre với RFI : “Quả thực tôi nghĩ là Liên Hiệp Châu Âu có lẽ đã không phản ứng nhanh như vậy nếu không có việc Mỹ bàn luận và thông qua những phát biểu của tổng thống Donald Trump. Châu Âu đã nhận thức được tầm vóc của vấn đề từ vài năm nay, thông qua phản ánh từ các doanh nghiệp, các phòng Thương Mại, có nghĩa là họ hiểu được mức độ đe dọa của Trung Quốc đã đạt đến ngưỡng cần phải hành động. Nhưng đúng là Donald Trump đã biết dùng những từ ngữ để nói về sức mạnh trỗi dậy của Trung Quốc”.
Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ sẽ tổ chức các cuộc thảo luận đầu tiên về các vấn đề liên quan đến Trung Quốc vào tháng 11/2020. Trước đó, bộ trưởng Quốc Phòng và Ngoại Giao Đức kêu gọi Hoa Kỳ hợp tác với châu Âu để đáp trả Trung Quốc, cụ thể là xây dựng một “liên minh thương mại phương Tây mới” để đối phó với các hoạt động của Trung Quốc.
Nếu tái đắc cử, liệu tổng thống Trump sẽ chấp nhận đề nghị này vì dù sao đối với ông, Trung Quốc là đối thủ số 1 ? Về phần ông Joe Biden, ứng viên đảng Dân Chủ cho biết sẽ tìm kiếm một liên minh giữa các nước phương Tây để kiềm chế Trung Quốc, quốc gia từng bước lập liên minh riêng bằng cách dùng tiền mua quan hệ với các nước nhỏ và nghèo trên thế giới.
